Οι φακές που βρίσκουμε στην αγορά - Ελληνικές και εισαγόμενες

Οι φακές που θα βρούμε στην αγορά, ανεξάρτητα από το χρώμα και τις διαφορετικές προελεύσεις τους, ανήκουν σε δύο μεγάλες κατηγορίες που έχουν να κάνουν με το μέγεθος του σπόρου τους: ψιλές (λεπτόσπερμες) και χοντρές (πλατύσπερμες). Στις δύο αυτές κατηγορίες ανήκουν όλες οι ελληνικές και εισαγόμενες φακές. Αυτές, άλλωστε, είναι και οι κύριες κατηγορίες που αναζητούμε ως καταναλωτές. Σε ό,τι αφορά το χρώμα τους, στην αγορά βρίσκουμε εύκολα πια και φακές σκουροπράσινες, κόκκινες και μαύρες «χαβιάρι».
ΨΙΛΕΣ
Αποτελούν τη συντριπτική πλειονότητα της αγοράς, τόσο της ελληνικής καλλιέργειας όσο και των εισαγωγών. Οι σπόροι τους έχουν διάμετρο έως 6 χιλιοστά και τις βρίσκουμε σε πολλά χρώματα, αν και πιο συνηθισμένες είναι αυτές με ανοιχτό πράσινο ή ελαφρώς καφετί χρώμα. Συνήθως τις χρησιμοποιούμε για σούπα. Σε αυτές ανήκει και ένα σκουροπράσινο, σχεδόν χακί είδος, που εισάγεται από τον Καναδά και το βρίσκουμε σχεδόν πάντοτε βιολογικό.
ΧΟΝΤΡΕΣ
Το χρώμα τους μπορεί να είναι ανοιχτό πράσινο ή καφέ χωρίς στίγματα και ο σπόρος μεγάλος και πλατύς, φτάνοντας μέχρι και τα 10 χιλιοστά. Υπάρχουν χοντρές εισαγόμενες, ενώ στην Ελλάδα γνωστές και νόστιμες είναι οι χοντρές από το Βούζι του Δομοκού και οι χοντρές του Εβρου. Συνήθως χρησιμοποιούνται για σαλάτες, αλλά τίποτα δεν τις εμποδίζει να γίνουν μια εξαιρετική σούπα.
 
ΚΟΚΚΙΝΕΣ
Λέγονται και αιγυπτιακές, αν και εισάγονται σχεδόν αποκλειστικά από τη γειτονική μας Τουρκία ή την Ινδία. Στην Ελλάδα δεν καλλιεργούνται καθόλου. Εισάγονται αποφλοιωμένες και σπασμένες στη μέση, όπως η φάβα, γι' αυτό και συχνά αναφέρονται ως κόκκινη φάβα και είναι βιολογικές. Πρόκειται όμως για φακές. Επειδή είναι αποφλοιωμένες, βράζουν πολύ γρήγορα (συνήθως είναι έτοιμες σε 15 λεπτά) και έχουν πιο γλυκιά γεύση.
ΜΠΕΛΟΥΓΚΑ Ή «ΦΑΚΕΣ ΧΑΒΙΑΡΙ»
Χρωστάνε το όνομά τους στο κατάμαυρο χρώμα τους και στο μικρό και στρογγυλό σχήμα τους που θυμίζει το ομώνυμο χαβιάρι. Εισάγονται από τον Καναδά και τις βρίσκουμε αποκλειστικά βιολογικές. Επειδή δεν χυλώνουν καλά, είναι ακατάλληλες μεν για σούπες, ιδανικές όμως για ριζότο και σαλάτες, μόνες ή με άλλα είδη φακής.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΠΟΙΚΙΛΙΕΣ;
Οι ποικιλίες της φακής (τουλάχιστον οι ονομασίες τους) είναι τελείως άγνωστες σ' εμάς τους καταναλωτές, γιατί δεν αναφέρονται σε καμία συσκευασία, αφού δεν τις αγοράζουμε με βάση την ποικιλία του σπόρου, αλλά με βάση το μέγεθός του. Στα παραδοσιακά ελληνικά φακοτόπια, δηλαδή στις περιοχές που από παλιά καλλιεργούνταν φακές, οι σπόροι δεν ανήκαν σε κάποια πιστοποιημένη ποικιλία και οι φακές ήταν γνωστές μόνο με το όνομα της περιοχής (Εγκλουβής, Εβρου, Κοζάνης, Δομοκού). Ωστόσο, πριν από μερικές δεκαετίες σχεδιάστηκαν από ελληνικά ινστιτούτα πιστοποιημένες ποικιλίες που ταίριαζαν στα ελληνικά εδάφη. Από αυτές τις ποικιλίες, λίγες έχουν πια απομείνει, με πιο γνωστές τις ψιλές Σάμος και Δήμητρα, που εξακολουθούν να καλλιεργούνται και σήμερα στα μέρη που παράγουν φακές και θεωρούνται πολύ καλής ποιότητας. Ολες οι υπόλοιπες ελληνικές πιστοποιημένες ποικιλίες, αλλά και πανάρχαιες τοπικές, έχουν σχεδόν εξαφανιστεί, αφού αντικαταστάθηκαν από ξένες με πολύ μεγαλύτερες αποδόσεις και μεγάλη ανθεκτικότητα.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΦΑΚΕΣ ΑΠΟ ΤΟ ΒΟΪΟ ΚΟΖΑΝΗΣ

Φακές από τα χωράφια που βράζουν: έτσι ήταν από παλιά γνωστά τα χωράφια του Βοΐου Κοζάνης, για τις βραστερές και νόστιμες φακές που έβγαζαν. Ξερικά και σε υψόμετρο κοντά στα 850, έδιναν ανέκαθεν προϊόντα λίγα αλλά εκλεκτά, όπως στάρι και φακή. Η ταπεινή φακή καλλιεργούνταν σε μικρές ποσότητες και έφτανε χύμα στις λαϊκές αγορές της Κοζάνης και της Θεσσαλονίκης. Τώρα όμως επιστρέφει, επώνυμη, σε πολύ μεγαλύτερες ποσότητες και σύντομα προσιτή σε όλους! Η φίνα, ψιλή φακή «Προϊόντα Γης Βοΐου» χρωστάει την αναβίωσή της στις προσπάθειες έξι ντόπιων κατοίκων που με κίνητρο την αγάπη για τον τόπο τους αποφάσισαν να αναδείξουν ένα από τα ποιοτικότερα προϊόντα του νομού, πείθοντας κι άλλους καλλιεργητές να τους ακολουθήσουν.
Η πρώτη σοδειά των 80 τόνων από 1.500 στρέμματα σχεδόν εξαφανίστηκε από την αγορά, δίνοντας στην ομάδα το κουράγιο να συνεχίσει την προσπάθεια για σταθερή παραγωγή ποιοτικού προϊόντος και να πείσει περισσότερο κόσμο να παραμείνει στην περιοχή που υποφέρει από την εγκατάλειψη. «Η ανταπόκριση από τους παραγωγούς της περιοχής ήταν θετικότατη, με αποτέλεσμα το 2010 να αναμένεται -καιρού επιτρέποντος- η σοδειά μας να ξεπεράσει τους 600 τόνους, αφού τα καλλιεργήσιμα στρέμματα αυξήθηκαν σε 6.500», μας λέει ο γεωπόνος και μέλος της ομάδας, Γιάννης Παπαϊορδανίδης. Το εγχείρημα δεν ήταν εύκολο και μέχρι στιγμής το συνολικό κόστος εγκαταστάσεων και εξοπλισμού έχει καλυφθεί εξ ολοκλήρου από τους συμβαλλόμενους μετόχους, εν αναμονή της επιδότησης του 50% από τον αναπτυξιακό νόμο. «Η φακή μας είναι βραστερή και μοσχοβολά από την πρώτη στιγμή που θα πάρει βράση», περιγράφει ο Βασίλης Μεταξάς, ένας εκ των έξι πρωτοπόρων του εγχειρήματος. «Αν μας ρωτήσεις γιατί, δεν ξέρουμε. Μάλλον τα χώματα…»
Το πλούσιο σε κάλιο και άρα ιδανικό έδαφος, λοιπόν, και η γενική αντοχή της καθιστούν περιττά τα λιπάσματα. Η ίδια η φακή, άλλωστε, λιπαίνει το έδαφος με άζωτο, ως ψυχανθές. Οι φακές «Προϊόντα Γης Βοΐου» που έχουν απομείνει στην αγορά δεν έχουν δεχτεί ίχνος λιπάσματος, παρά μόνο το απαραίτητο ράντισμα για την καταπολέμηση του βρούχου, του γνωστού εντόμου της φακής. Ομως, ο βασικότερος εχθρός της είναι μόνο ο καιρός. Η παγωνιά, συνηθισμένο φαινόμενο το χειμώνα στην ορεινή Κοζάνη, μπορεί να κάψει το νεαρό φυτό, ενώ η βροχή στις λιγοστές ημέρες της συγκομιδής τον Ιούνιο αποτελεί σχεδόν καταστροφή.
Πληροφορίες Προϊόντα γης Βοΐου βρίσκουμε στον Μανδραγόρα (χύμα).
Από τη νέα σεζόν οι φακές και τα ρεβίθια τους θα βρίσκονται συσκευασμένα σε παντοπωλεία και σε σούπερ μάρκετ



Ρεπορτάζ: Βιβή Κωνσταντινίδου
Επιμέλεια - food styling: Τινα Webb, Styling: Alice Bean
Bοηθός food stylist: Αλεξανδρα Τασουνιδου Φωτογραφίες: Γιώργος Δρακόπουλος

http://trans.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_qsite7_1_16/02/2010_323993


πηγη   http://www.proiontavoiou.gr

dy/>