Η καλλιέργεια αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών στην Ελλάδα και στην περιοχή του Δομοκού

Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να προβάλλεται ως αίτηµα των καιρών η "επιστροφή στη φύση". Η τάση αυτή έχει οδηγήσει όλες τις χώρες σε µία αύξηση της ζήτησης για φυσικά προϊόντα και ιδιαίτερα για τα αρωµατικά & φαρµακευτικά φυτά λόγω των πολλαπλών χρήσεων τους.Τα αρωµατικά & φαρµακευτικά φυτά κατείχαν και κατέχουν εξέχουσα θέση ανάµεσα στους πολιτισµούς όλων των λαών κι όλων των εποχών. Η ιστορία της αρωµατοθεραπείας αρχίζει µε τις «πρωτόγονες φυλές», όπως µαρτυρούν οι αποστακτήρες, τα µυροδοχεία και τα άλλα αρωµατικής χρήσης σκεύη που έχουν έρθει στο φως µε τις ανασκαφές. Οι Αιγύπτιοι κατέγραψαν πρώτοι σε πάπυρους ότι χρησιµοποιούσαν τα έλαια για θεραπευτικούς σκοπούς και για βαλσάµωση διαφόρων ζώων αλλά και των ίδιων των Φαραώ.

Οι γνώσεις αυτές πέρασαν στους Έλληνες και στους Ρωµαίους οι οποίοι χρησιµοποιούσαν όλα σχεδόν τα γνωστά αρωµατικά φυτά, τόσο για αρτύµατα (µπαχαρικά) που ήταν αναπόσπαστο τµήµα της ζωής των πλούσιων, όσο και για το αρωµάτισµα των κρασιών.

Γνωστές ήταν επίσης και οι θεραπευτικές ιδιότητες πολλών από αυτά στην αρχαιότητα. Ο πατέρας της Ιατρικής Ιπποκράτης (460-370 π.Χ.) πίστευε ότι ο γλυκάνισος σταµατούσε το φτάρνισµα, ο κορίανδρος προλάβαινε τις στοµαχικές διαταραχές και βοηθούσε στον ύπνο, το θυµάρι ήταν αποχρεµπτικό, η µαντζουράνα και το θρούµπι περιόριζαν την έκκριση της χολής και η µέντα σταµατούσε τον εµετό. Εκτός από τους Έλληνες και άλλοι λαοί ασχολήθηκαν στην αρχαιότητα µε τα αρωµατικά φυτά. Οι αρχαίοι Κινέζοι ήταν αρκετά εξοικειωµένοι µε τα µυστικά της αρωµατοθεραπείας και πριν από 6000-7000 χρόνια δηµιούργησαν στην Ασία ένα µεγάλο εµπόριο αρτυµάτων που στη συνέχεια οι Άραβες το µετέφεραν στην Ευρώπη. Η χρησιµοποίηση των αρωµατικών & φαρµακευτικών φυτών συνεχίσθηκε από τότε για να φθάσουµε στην εποχή µας, όπου η επιστήµη συνεχώς ανακαλύπτει νέες χρήσεις φυτών στην βιοµηχανία καλλυντικών και τροφίµων, όσο και στην Παρασκευή φαρµάκων.

Σκοπός της καλλιέργειας των αρωµατικών & φαρµακευτικών φυτών είναι η παραγωγή αιθέριων ελαίων και ξηρής δρόγης. Οι χρήσεις των αρωµατικών & φαρµακευτικών φυτών είναι ανάλογες µε τα αιθέρια έλαια που περιέχουν. Τα έλαια αυτά χρησιµοποιούνται σήµερα σε ευρεία κλίµακα από πολλές βιοµηχανίες αρωµάτων, σαπουνιών, καλλυντικών, τσιγάρων, τροφίµων, κ.λπ.) αλλά και σαν αρτύµατα ή καρυκεύµατα φαγητών (όπως π.χ. η δάφνη, η ρίγανη, το δενδρολίβανο κ.λ.π.). Η κυρίαρχη χώρα παραγωγός αρωµατικών & φαρµακευτικών φυτών είναι η Ασία ενώ οι µεγαλύτερες αγορές σε παγκόσµιο επίπεδο είναι η Κίνα, η Ευρώπη (Γαλλία, Γερµανία, Ιταλία, Ισπανία, Αγγλία), η Ιαπωνία και οι ΗΠΑ. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε) αρωµατικά & φαρµακευτικά φυτά παράγονται στις 16 από τις 25 χώρες και συνολικά ευδοκιµούν 200 είδη. Στην χώρα µας ευδοκιµούν περισσότερα από 112 είδη εκ των οποίων 68 χαρακτηρίζονται και ως µελισσοτροφικά. Τα κυριότερα καλλιεργούµενα είδη είναι : ο δίκταµος, ο κρόκος, η µέντα, η ρίγανη, το τσάι του βουνού, ο µαραθόσπορος, ο γλυκάνισος.

Η συνολικά καλλιεργούµενη έκταση µε αρωµατικά & φαρµακευτικά φυτά κυµαίνεται από 16.000 έως 20.000 στρέµµατα και η ετήσια παραγωγή από 1.500 έως 1.800 τόνους με τον κρόκο να καταλαµβάνει την πρώτη θέση σε καλλιεργούµενη έκταση. Στον Ελλαδικό χώρο η καλλιέργεια των αρωµατικών & φαρµακευτικών φυτών εντοπίζεται στη Μακεδονία και στη Θράκη (ρίγανη, τσάι του βουνού, γλυκάνισο, µάραθος, κρόκος), στη Θεσσαλία (ρίγανη, τσάι του βουνού, γλυκάνισο), στη Βοιωτία, στην Εύβοια (µάραθος), στη Λέσβο (γλυκάνισο) και στην Κρήτη (δίκταµο). Το 65% των καλλιεργούµενων εκτάσεων µε αρωµατικά & φαρµακευτικά φυτά εντοπίζονται κυρίως σε µειονεκτικές περιοχές. Λόγω των ευνοϊκών εδαφοκλιµατικών συνθηκών τα περισσότερα αρωµατικά & φαρµακευτικά φυτά συναντώνται σαν αυτοφυή σε όλη την επικράτεια, για το λόγο αυτό η χώρα µας θα µπορούσε να αποτελεί την µητρόπολη της καλλιέργειας, δεδοµένου ότι η αγορά των αρωµατικών & φαρµακευτικών φυτών είναι παρθένα, µε µεγάλα περιθώρια ανάπτυξης. Η καλλιέργεια των αρωµατικών & φαρµακευτικών φυτών αποτελεί την ιδανική λύση για την αξιοποίηση φτωχών και εγκαταλελειµµένων εκτάσεων.

 Η φαινοµενική κατανάλωση στη χώρα µας αρωµατικών & φαρµακευτικών φυτών την περίοδο 2000-2003 καταγράφει άνοδο µε ετήσιο ρυθµό µεταβολής 1,28%. Την ίδια περίοδο ένα µεγάλο µέρος της παραγωγής προορίζονταν για εξαγωγές, ενώ η εγχώρια κατανάλωση καλύπτονταν από εισαγωγές. Οι κυριότερες χώρες προορισµού των ελληνικών εξαγωγών είναι η Κύπρος (γλυκάνισο, µάραθο, κορίανδρος), η Αλβανία (κορίανδρος, θυµάρι), η Βουλγαρία (κύµινο), η Ισπανία, η Ιταλία (κρόκος), οι Φιλιππίνες (δάφνη), οι ΗΠΑ (ρίγανη) και η Γερµανία (ρίγανη, φασκόµηλο). Αντίστοιχα, οι κυριότερες χώρες προέλευσης των ελληνικών εισαγωγών είναι η Τουρκία (γλυκάνισο, µάραθο, θυµάρι, δάφνη, ρίγανη), η Βουλγαρία (κορίανδρος, ρίγανη), η Συρία, η Ινδία (κύµινο), η Αλβανία (ρίγανη, θυµάρι), η Αυστρία και η Ισπανία (κρόκος).

Οι κύριοι ανασταλτικοί παράγοντες για την επέκταση της καλλιέργειας στην Ελλάδα είναι:

· Μη επαρκής ενηµέρωση των αγροτών για την καλλιέργεια τόσο για τεχνικά ζητήµατα όσο και για τις δυνατότητες της.

· Έλλειψη των απαραίτητων εφοδίων (εγχώριων πιστοποιηµένων σπόρων και πολλαπλασιαστικού υλικού) και κατάλληλου εξοπλισµού για την ανάπτυξη της καλλιέργειας,

· Έλλειψη σύνδεσης πρωτογενούς παραγωγής και βιοµηχανιών τυποποίησης/συσκευασίας ή παραγωγής αιθέριων ελαίων,

· Συγκέντρωση των κυριοτέρων βιοµηχανικών µονάδων συσκευασίας και τυποποίησης αρωµατικών & φαρµακευτικών φυτών στην Αθήνα, στην Κρήτη και στη Μακεδονία.

 · Μή επαρκής προώθηση της καλλιέργειας µέσω καινοτόµων συσκευασιών και αξιοποίησης τους από τη βιοµηχανία ή τη βιοτεχνία παραγωγής αιθέριων ελαίων.

Η καλλιέργεια των αρωµατικών & φαρµακευτικών φυτών θεωρείται δυναµική καλλιέργεια για την χώρα µας γιατί αποτελεί ιδανική λύση για την αξιοποίηση µειονεκτικών, ορεινών ή ηµιορεινών εκτάσεων, συµβάλλοντας στην αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, στην αύξηση του εισοδήµατος των παραγωγών και στην ανάπτυξη επιχειρηµατικών δραστηριοτήτων στις περιοχές αυτές µε αποτέλεσµα την συγκράτηση του πληθυσµού στην ύπαιθρο. Λόγω της µεγάλης προστιθέµενης αξίας τους, τα αρωµατικά & φαρµακευτικά βότανα αποκτούν αυξανόμενο οικονοµικό ενδιαφέρον.

 Αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά στην Ομβριακή.

 Αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά παράγει ο συντοπίτης μας Γιώργος Ζαβός στην Ομβριακή. Όλα τα φυτά καλλιεργούνται σύμφωνα με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας και τον κανονισμό 2092/91 της Ε.Ε. Τα προϊόντα που παράγει είναι: Τσάι του βουνού, ρίγανη, λεβάντα, μελισσόχορτο, φασκόμηλο, αγριομέντα, δάφνη και τήλιο (για επικοινωνία τηλ. 2232031453 e-mail:zavosg.bio@gmail.com  ιστοσελίδα http://erivolosfthia.blogspot.com).

Δείτε εδώ περισσότερα για τα αρωματικά φυτά :http://www.minagric.gr/greek/enhm_fyladia_fytikhs/AROMATIKA_FYTA.pdf

 Καρέλης Δημήτρης       http://lamiatimesgr.blogspot.gr

dy/>