Ζαγόρι - Καπέσοβο: Μια οικογένεια στα μονοπάτια του αγροτουρισμού - ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

Το Καπέσοβο είναι ένα από τα ομορφότερα και λιγότερο γνωστά χωριά του Κεντρικού Ζαγοριού. Εδώ ο Θουκυδίδης Παπαγεωργίου και η οικογένειά του έχουν κάνει μια πολύ σπουδαία προσπάθεια που τιμά τον αγροτουρισμό όχι μόνο στην περιοχή αυτή, αλλά και σε όλη την Ελλάδα. Eνα όραμα που ζωντανεύει ένα ολόκληρο χωριό!

Το χωριουδάκι βρίσκεται χτισμένο πάνω από τις ρεματιές και τα φαράγγια του Ζαγοριού και ώσπου να φτάσεις στο πάρκινγκ δεν έχεις δει τίποτα. Σχεδόν... αόρατο! Κατηφορίζοντας όμως στα υπέροχα καπεσοβίτικα καλντερίμια, ανάμεσα στα πετρόκτιστα σπίτια με τις πανέμορφες στέγες από σχιστόλιθο, αναπνέοντας τη μυρωδιά από τα τζάκια που καπνίζουν, ανακαλύπτεις αμέσως την κρυμμένη γοητεία του χωριού.

Ο ναός του Αγίου Νικολάου στο Καπέσοβο. Στο εσωτερικό διατηρεί μοναδικές τοιχογραφίες φτιαγμένες από τους περίφημους Καπεσοβίτες ζωγράφους.

Το Καπέσοβο είναι ένα μνημείο της ηπειρωτικής αρχιτεκτονικής, και σήμερα είναι ήσυχο και ολιγάνθρωπο. Το Καπέσοβο ιδρύθηκε γύρω στον 16ο αιώνα και στην ακμή του είχε εύρωστη αγροτική οικονομία, όμως το εμπόριο ήταν αυτό που έφερε αληθινό πλούτο και φήμη στο χωριό. Ο εύπορος Καπεσοβίτης έμπορος Ιωαννούτσος Καραμεσίνης ήταν αυτός που μεσολάβησε στον Σουλτάνο για να έρθει στην Ηπειρο ο Αλή Πασάς. Ο γιος του Καραμεσίνη, ο Αλέξης Νούτσος, έγινε γενικός προεστός Ζαγορίου.
Καπεσοβίτες ήταν και πλήθος άλλοι επιφανείς πολυταξιδεμένοι και εύποροι Ζαγορίσιοι του 18ου και του 19ου αιώνα (Μαρίνογλου, Πασχάλογλου, αδέλφια Μπρούζου, αδελφοί Πασχάλη κλπ.). Πολλοί στο χωριό είχαν και έχουν αρχαία μικρά ονόματα όπως Πλάτωνας, Κλέαρχος, Θουκυδίδης, τα οποία δίνονταν στα παιδιά από τον 19ο αιώνα αφενός γιατί οι κάτοικοί του ήταν μορφωμένοι με κλασική παιδεία, αφετέρου γιατί έτσι ήθελαν να τονώσουν το φρόνημα και την ελληνικότητα της τουρκοκρατούμενης τότε περιοχής.
Στο κέντρο του χωριού υπάρχει ένα από τα πιο ενδιαφέροντα μνημεία του Ζαγοριού. Είναι η εκκλησία του Αγίου Νικολάου, του 1793, με μοναδικές τοιχογραφίες στο εσωτερικό της φτιαγμένες από τους περίφημους Καπεσοβίτες ζωγράφους και με σαφείς δυτικές επιρροές. Οι καλλιτέχνες αυτοί ζωγράφισαν πάμπολλους ναούς ή φορητές εικόνες και χρύσωσαν πολλά τέμπλα στη Βόρεια Ελλάδα. Ηταν επαγγελματίες ζωγράφοι με μόρφωση και απόλυτο καταμερισμό εργασιών. Τρεις καλλιτεχνικές οικογένειες έδρασαν έως τις αρχές του 19ου αιώνα όταν εμφανίστηκε το επώνυμο Μπογάς για τους Καπεσοβίτες ζωγράφους, από τις μπογιές που χρησιμοποιούσαν. Σε επίπεδο αξίας είναι αν όχι καλύτεροι, σίγουρα εφάμιλλοι με τους διάσημους Χιονιαδίτες.

Ο Θουκυδίδης Παπαγεωργίου ανάμεσα στις κόρες του στην Μπελόη, ένα από τα ωραιότερα σημεία θέας στο φαράγγι του Βίκου.

Αξίζει να παρατηρήσετε στον βορινό τοίχο του ναού την τοιχογραφία του Ιωαννούτσου Καραμεσίνη, ο οποίος ήταν ο κτήτορας του Αγίου Νικολάου: φοράει γουναρικά και μανδύα των ηγεμόνων και τιάρα πολυταξιδεμένου πλούσιου Βαλκάνιου.
Η ΕΛΛΗ, Η ΓΙΑΝΝΑ, Η ΑΝΝΑ ΚΑΙ Ο ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣΟ Θουκυδίδης Παπαγεωργίου ήταν φιλόλογος στα Γιάννινα, αλλά ποτέ δεν ξέκοψε από το χωριό του, το Καπέσοβο και από τα όσα έμαθε εδώ σαν παιδί. Δουλειά του Θουκυδίδη στο Λύκειο όπως λέει ήταν «να βάζει τα παιδιά στο Πανεπιστήμιο». Η μετέπειτα επαγγελματική τους πορεία όμως συχνά δεν ήταν τόσο λαμπρή. Οταν έφτασε στο ίδιο δίλημμα και για τις δύο κόρες του, την Ελλη και τη Γιάννα, σκέφτηκε το Καπέσοβο και τον αγροτουρισμό.

Η Γιάννα, η Aννα και η Eλλη στη «Στέρνα». Και οι πελάτες τους τέτοιο χαμόγελο έχουν!

Το 1996 αγόρασε ένα παλιό σπίτι για να γίνει ξενώνας. Και το 1998 η οικογένεια Παπαγεωργίου άνοιξε τη «Στέρνα» - το πιο παραμυθένιο μαγαζάκι της Πίνδου. Τοσοδούλι, στο κέντρο του χωριού, στη θέση που ήταν το στέγαστρο μιας στέρνας του 1848. Λάμπει φωτισμένη στο κέντρο του μαγαζιού - είναι μάλιστα η πέτρινη προέκταση της επιβλητικής, παμπάλαιας εκκλησίας του Αγίου Νικολάου. Είναι ένα μαγαζάκι γεμάτο γλυκά, κρασιά, βαζάκια, πολύχρωμα κολιέ, κοσμήματα λαμπερά, παιχνίδια, διακοσμητικά σε στυλ ρομαντικό, φωτάκια και υπέροχες μυρωδιές: μια... σπηλιά της νεράιδας στο Καπέσοβο!
Η χαμογελαστή Αννα Παπαγεωργίου -σύζυγος του Θουκυδίδη, οδοντοτεχνίτης στα Γιάννινα- εξυπηρετεί τον κόσμο που μπαινοβγαίνει συνεχώς.
«Αγαπήσαμε πολύ αυτή τη δουλειά. Είναι μεγάλη ικανοποίηση να παίρνεις αυτό που σου προσφέρει η γη», λέει.

Η πινακίδα για τη «Στέρνα» κοντά στην είσοδο του χωριού. Είναι ένα από τα δημοφιλέστερα μαγαζιά στο κεντρικό Ζαγόρι.

Ο,τι βρώσιμο πουλιέται στη Στέρνα είναι φτιαγμένο από την οικογένεια. Μόνοι τους μαζεύουν τα δώρα του δάσους (μανιτάρια, σαλέπι, άγριες φράουλες, ραδίκια, αγριολάχανα για πίτα, κράνια, κεδρόμηλα, βούζια, βούρβαλα, κορόμηλα, ξινόμηλα, σούρβα και τόσα άλλα), τα βότανα που θα αποξηράνουν, τη μικρή αγροτική τους παραγωγή. Μόνοι τους φτιάχνουν τα γλυκά του ταψιού (πισπτί, ρεβανί, καρυδόπιτα, ιτσλί, μπακλαβαδες, σαντακλί, σταφιδάτο), τα περίφημα γλυκά του κουταλιού (κράνα, κυδώνια, βύσσινα, βατόμουρα, κεράσια, εσπεριδοειδή), τις μαρμελάδες, τα λικέρ (ως πορτοκάλι-καφέ και μανιτάρι κανθαρέλλα!). Κι ακόμη, τα κυδωνόπαστα, τον τραχανά με βιολογικό αλεύρι, τα κρασιά, τα τσίπουρα, τα πετιμέζια, τα μισόχλωρα ζμπέκια και τις μουστόπιτες.
Η Γιάννα -επαγγελματίας σεφ με σπουδές και προϋπηρεσία σε μεγάλα εστιατόρια σε Αθήνα και Ιωάννινα- επιμελείται κυρίως τα του μαγειρέματος.
Η Ελλη -συντηρήτρια έργων τέχνης με προϋπηρεσία- κρατάει τη «Στέρνα», φτιάχνει τα κοσμήματα και επιμελείται τη διακόσμηση.

Η περίφημη Σκάλα του Βραδέτου. Δεν υπάρχει πεζοπόρος που να έρθει στο Ζαγόρι και να μην κάνει έστω μία φορά το περπάτημα στη Σκάλα!

Μερικά χρόνια μετά τη λειτουργία της «Στέρνας» η οικογένεια του Θουκυδίδη άνοιξε τον ξενώνα «Θουκυδίδης» αναστηλώνοντας με μεγάλη ευαισθησία και φροντίδα ένα παλιό καπεσοβίτικο αρχοντόσπιτο. Τα ταβάνια, τα τζάκια, τα εντοιχισμένα ντουλάπια, οι σκάλες, τα χρώματα, τα πλακόστρωτα - όλα είναι φτιαγμένα στα ζαγορίσια πρότυπα.
Η Ελλη, η Γιάννα, η Αννα, ο Θουκυδίδης συνεχίζουν με χαμόγελο και αισιοδοξία στο Καπέσοβο τη μικρή αγροτουριστική τους ιστορία. Και δεν τη βλέπουν απλώς ως μια δουλειά. «Ενα πολύ μεγάλο μέρος από την πληρωμή μας είναι η αναγνώριση του κόσμου», λένε εν χορώ η Ελλη και η Γιάννα.
ΠΡΟΣΕΧΩΣ ΜΟΥΣΕΙΑ

Η κυρα - Κωστάντω Αναγνωστοπούλου στο καφενεδάκι της, το μοναδικό μαγαζί στο Βραδέτο.

Σύντομα η οικογένεια του Θ. Παπαγεωργίου θα εγκαινιάσει στο χωριό μια σειρά μικρών θεματικών μουσείων, όπως του κρασιού, του σιδήρου (χειροκάμωτα αντικείμενα στο καμίνι και στο αμόνι), μουσείο ζαγορίσιας κασέλας κ.ά. Παράλληλα θα λειτουργούν εργαστήρια που θα παράγουν κάποια αντικείμενα που θα είναι αντίγραφα αυτών του μουσείου. Ο επισκέπτης θα μπορεί να παρακολουθεί τη διαδικασία και να αγοράζει αντίγραφα.FAST INFO
ΣΥΜΜΕΤΕ­ΧΟΝΤΑΣ ΣΤΑ ΔΡΩΜΕΝΑ

Η κόρη της κυρα-Κωστάντως ανοίγει φύλλο έξω από το καφενεδάκι του χωριού.

Στο πατρικό του Θουκυδίδη βρίσκονται τα κελάρια με τα τσίπουρα, τα κρασιά, τα βάζα με τα γλυκά σε στοίβες πολύχρωμες πάνω στα υγρά ράφια του υπογείου, εκεί όπου η σταθερή θερμοκρασία επιτρέπει να μη χρησιμοποιείται ούτε στάλα συντηρητικό. Παραδίπλα είναι τα κηπάκια, τα τσιπουροκάζανα, οι αυλές με τα κυδώνια. «Αν ο επισκέπτης δεν έχει επαφή με το παραγόμενο αγαθό δεν πρόκειται για αγροτουρισμό», λέει ο Θουκυδίδης. Οι πελάτες του εξάλλου μπορούν να συμμετέχουν σε όλη τη διαδικασία της παραγωγής των γαστρονομικών του θησαυρών: συγκομιδή, παραγωγή και φυσικά κατανάλωση. Ακόμη και να μάθουν να φτιάχνουν τις μοναδικές του γκλίτσες που πωλούνται στη «Στέρνα»!
ΣΤΕΡΝΑ... ΖΩΗΣ!
«Αμα δεις ξένο προς την πλατεία του Καπέσοβου 95% στη «Στέρνα» έρχεται», καμαρώνει ο Θουκυδίδης. Και πράγματι, το μαγαζάκι έδωσε ζωή στο Καπέσοβο. Πρώτον γιατί δύο νέοι άνθρωποι -οι κόρες του- ζουν και προκόβουν στο χωριό, δεύτερον γιατί προστέθηκαν ακόμη 4 άνθρωποι στον φθίνοντα καπεσοβίτικο πληθυσμό και τρίτον γιατί φέρνουν κόσμο στο χωριό. Αλλωστε είναι γνωστή σε όλο το Κεντρικό Ζαγόρι!
ΑΝΕΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΦΗΜΗ ΣΚΑΛΑ ΤΟΥ ΒΡΑΔΕΤΟΥ
Η πεζοπορία από το Καπέσοβο στο Βραδέτο μέσα από τη χαράδρα της Μεζαριάς είναι ένα από τα καλύτερα περπατήματα της Ηπείρου. Μια εύκολη πεζοπορία από το Καπέσοβο οδηγεί στο μονότοξο γεφύρι πάνω από το οποίο ξεκινάει η περίφημη Σκάλα του Βραδέτου, ένα απόκρημνο φιδίσιο μονοπάτι που αποτελεί ύμνο στην τοπική αρχιτεκτονική και στην ανθρώπινη προσπάθεια.
Το εκπληκτικό πέτρινο καλντερίμι εκμεταλλεύεται κάθε πτυχή του βραχώδους εδάφους και με διαδοχικά «πέταλα» αναρριχάται πάνω από τον γκρεμό, απορροφώντας με διαδοχικούς ελιγμούς το ύψος. Οι μάστορες ήταν πιθανότατα από την περιοχή της Κόνιτσας. Ηταν τόσο καλοί ώστε έφτιαξαν το καλντερίμι πλατύ σχεδόν δύο μέτρα, σπάζοντας πολλές φορές τον βράχο με μπαρούτι και δημιουργώντας τρεις λωρίδες κυκλοφορίας: μία για τα ζώα και δύο για τους ανθρώπους.
Ο θρύλος λέει ότι για να την τελειώσουν οι μαστόροι κατανάλωσαν 40 φορτώματα αλάτι (σκεφτείτε πόσο φαγητό χρειάζονταν και για πόσον καιρό!).
Στην άκρη, εκεί όπου ήταν ο γκρεμός, σήκωσαν ένα στηθαίο 50 πόντων σε ύψος και το έντυσαν με τριγωνικές πέτρες για να είναι και όμορφο. Στη συνέχεια έχτισαν και δυο πέτρινα μονότοξα γεφύρια στη χαραγματιά της Μεζαριάς - το Βραδετινό και το Καπεσοβίτικο, τα οποία οι ντόπιοι τα λένε «Το Πέρα» και «Το Δώθε», αντίστοιχα!
Το συνολικό μήκος ανάμεσα στο Καπέσοβο και το Βραδέτο είναι 3,5 χιλιόμετρα, αλλά το κυρίως μήκος της Σκάλας στη Βραδετινή πλευρά είναι 1.200 μέτρα. Η απόσταση καλύπτεται εύκολα και χωρίς ιδιαίτερο κόπο σε κάτι περισσότερο από 1 ώρα - φυσικά με τα πόδια.
Η Σκάλα του Βραδέτου ήταν ο μοναδικός τρόπος επικοινωνίας των κατοίκων του Βραδέτου (που είναι το ψηλότερο στο Ζαγόρι, με υψόμετρο 1.340 μ.), με τα υπόλοιπα χωριά μέχρι το 1974 που φτιάχτηκε ο ασφάλτινος δρόμος.
Το Βραδέτο είναι ένα ήσυχο και όμορφο χωριουδάκι (Σαρακατσάνων κυρίως) με θαυμάσια αρχιτεκτονική. Συνήθως εδώ θα βρείτε την κυρα-Κωστάντω Αναγνωστοπούλου στο καφενεδάκι της που είναι το μοναδικό μαγαζί του χωριού.
Συνεχίζοντας σε χωμάτινο δρόμο και μονοπάτι μετά το Βραδέτο, φτάνετε μετά 20 λεπτά (με τα πόδια πάντα) στη φημισμένη Μπελόη. Είναι το απόλυτο σημείο θέας στο φαράγγι του Βίκου, απέναντι από τη θέση Οξιά που βρίσκεται πάνω από το Μονοδέντρι.
ΓΚΙΖΕΡΗΜΑΤΑ!
Το καλοκαίρι του 2009 ο Θουκυδίδης Παπαγεωργίου άνοιξε παλιά μονοπάτια γύρω από το Καπέσοβο που ήταν άβατα από την πολύχρονη αχρηστία. Σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Καπέσοβου «Αλέξης Νούτσος» οργανώνει κάθε Αύγουστο πεζοπορίες στα μονοπάτια του Καπέσοβου («γκιζερήματα» στην ντοπιολαλιά του χωριού) που φτάνουν έως το φαράγγι του Βίκου. Είναι πεζοπορίες εύκολες και δύσκολες, σύντομες και πολύωρες, έτσι ώστε καθένας να μπορέσει να συμμετάσχει σε κάποια από αυτές ανάλογα με τη φυσική του κατάσταση και την όρεξή του να γνωρίσει τις μοναδικές ομορφιές του τόπου. Για περισσότερες πληροφορίες καλέστε τον Θουκυδίδη στο 6979983797, ο οποίος πληροφορεί τους πεζοπόρους και οργανώνει περπατήματα και τους υπόλοιπους μήνες του χρόνου.

• «Θουκυδίδης» (6979983798, www.thoukididis.gr). Θαυμάσιος πέτρινος ξενώνας με πέντε δωμάτια που έχουν τυπική ζαγορίτικη διακόσμηση, ζωηρά χρώματα και πολλά παλιά αντικείμενα - σαν μικρή λαογραφική συλλογή. Εξαιρετικό το πρωινό και η ολόθερμη φιλοξενία της οικογένειας Παπαγεωργίου.
• «Μουσαφίρ Οντάς» (26530 71727). Καλός ξενώνας δίπλα στο επάνω πάρκινγκ. Λιτή ζαγορίσια διακόσμηση και ωραία αυλή.
• «Αρχοντικό Τζούφη» (26530 71736, www.zagori.biz/archontikotzoufi). Ενα αναστηλωμένο και διατηρητέο κτίριο 300 χρονών με είσοδο πάνω στην πλατεία.
• «Το Καπέσοβο» (26530 71724). Στεγάζεται σε αναστηλωμένο σπίτι του 18ου αιώνα με θαυμάσια ατμόσφαιρα.

ΣΤΟ ΚΑΠΕΣΟΒΟ

• «Θουκυδίδης» (6979983798). Στο εστιατόριο του ξενώνα, η χρυσοχέρα Γιάννα ετοιμάζει καταπληκτικά μαγειρευτά με βιολογικά λαχανικά από το περιβόλι της, κορυφαίες σούπες, κρέας με μανιτάρια ή κυδώνια, σπαγκετάδες, τραχανά, ζυμωτό ψωμί, πίτες και άλλα.
• «Καφενείο Ράπτη, της πλατείας» (26530 71708). Η κυρία Ολγα φημίζεται για το συκωτομπρίαμο με μυρωδικά και τις πίτες της.

ΣΤΟ ΒΡΑΔΕΤΟ

• «Καλή Καρδιά». Στον μοναδικό καφενέ του Βραδέτου η κυρα-Κωστάντω θα σας ετοιμάσει τσιπουρομεζέδες, κρέατα στα κάρβουνα και άμα τύχει κάνα λαγό με σκορδαλιά και άλλα σπάνια εδέσματα - συχνά με τη συνοδεία μουσικής.

Κείμενα: Αντώνης Ιορδάνογλου
Φωτογραφίες: Γιάννης Ντρενογιάννης, Θουκυδίδης Παπαγεωργίου


πηγη   http://www.ethnos.gr

dy/>