Τροία-Δαρδανέλια: Επικό σταυροδρόμι

Στα βορειοδυτικά της Μικρασίας, η Ιστορία μπλέκεται γλυκά με τον μύθο. Στην Τροία του Ομήρου, οι ήρωες της Ιλιάδας μάχονται σώμα με σώμα για τα μάτια της ωραίας Ελένης. Ενώ λίγο βορειότερα, στα Στενά των Δαρδανελίων, ο Φρίξος και η Eλλη ταξιδεύουν στην πλάτη του χρυσόμαλλου κριαριού, επιστρέφοντας από τη μακρινή Κολχίδα.

Για μας τους Eλληνες, ένα ταξίδι στην τόσο οικεία -πολιτιστικά και ιστορικά- μικρασιατική γη έχει πάντα μια ιδιαίτερη, ξεχωριστή σημασία. Με συντεταγμένες την ιστορική γνώση και μνήμη, καλούμαστε να αναζητήσουμε στην αντίπερα όχθη του Αιγαίου τις αναρίθμητες μαρτυρίες της μακραίωνης παρουσίας του προγονικού μας πολιτισμού και παράλληλα να γνωρίσουμε έναν τόπο προικισμένο από τη φύση, που στο διάβα του χρόνου αναδείχτηκε σ' ένα από τα σημαντικότερα σταυροδρόμια θρησκείας και πολιτισμού της Μεσογείου.

Το φρούριο Kilitbahir Kalesi στην ευρωπαϊκή πλευρά των Στενών.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Eνδοξες αρχαίες πόλεις και μνημεία ανεκτίμητης ιστορικής αξίας βρίσκονται σήμερα διάσπαρτα σε όλο τον γεωγραφικό χώρο της Μικράς Ασίας, περιμένοντας τους αρχαιολάτρες (και όχι μόνο) να θαυμάσουν ό,τι έχει απομείνει από την Τροία του Πριάμου, την Πέργαμο του Ασκληπιού, την Ασσο του Αριστοτέλη και την Εφεσο της Αρτέμιδος.

Αλλά και στα σύγχρονα αστικά κέντρα, πολλοί είναι οι ντόπιοι που θα ανοίξουν με χαρά τις πόρτες και τις καρδιές τους στους Γιουνάνι (Ελληνες) επισκέπτες, για να μοιραστούν μαζί τους ιστορίες και μνήμες ενός κοντινού χθες. Οσοι κατάγεστε από τις Χαμένες Πατρίδες (τουλάχιστον τρεις γενιές πίσω) και μεγαλώσατε με τις αναμνήσεις, τις ασπρόμαυρες φωτογραφίες και τις αφηγήσεις της αείμνηστης γιαγιάς από το Αϊβαλί, τη Σμύρνη ή τα Δαρδανέλια, εδώ θα νιώσετε εξαιρετικά οικεία - σαν να ζούσατε χρόνια στις «απέναντι» γειτονιές.

Ξεκινώντας όμως για ένα ταξίδι-προσκύνημα στα πατρογονικά χώματα του μικρασιατικού Ελληνισμού, σ' έναν τόπο που μας τιμά αλλά και μας πονά ταυτόχρονα ως Ελληνες, να είστε προετοιμασμένοι να αντιπαλέψετε με ανάμεικτα συναισθήματα και δυνατές αντιθέσεις.

Από τη Δαρδανία στην Τροία του Πριάμου

Στιγμές ψυχαγωγίας σε καφενείο της Canakkale.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Οδοιπορώντας λοιπόν σε τούτη την ευλογημένη γη, που τόσο αγαπήθηκε από Ελληνες και Τούρκους, έχετε δεκάδες προορισμούς να επιλέξετε. Σε περίπτωση πάντως που βρεθείτε στη βορειοδυτική Μικρασία (και πρέπει να κάνετε μια αυστηρή επιλογή προορισμών σε σχέση με τον διαθέσιμο χρόνο σας), τότε ασυζητητί επιβάλλεται η γνωριμία με τη μυθική Τροία (Ιλιον) του ραψωδού Ομήρου και τη θαλασσινή πολιτεία Canakkale (Τσανάκαλε), που βρίσκεται στην ασιατική ακτή των Στενών των Δαρδανελίων (τον Ελλήσποντο των αρχαίων), απέναντι από τη χερσόνησο της Καλλίπολης.

Η πόλη Canakkale (στα τούρκικα σημαίνει «Φρούριο των Τσανακιών») είναι κτισμένη στο στενότερο σημείο των Δαρδανελίων - στο μέσο περίπου του πορθμού. Το προγενέστερο όνομά της (Δαρδανέλια) είχε δοθεί από τους Ελληνες λόγω της γειτνίασής της με την αρχαία πόλη Δάρδανο (ή Δαρδανία), την πόλη του Δάρδανου, την οποία οι αρχαιολόγοι έχουν εντοπίσει σε απόσταση 8 χλμ. νοτιοδυτικά της σημερινής πόλης.

Το εσωτερικό του κάστρου Cimenlik Kalesi, στην Canakkale.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Ο αρχαιολογικός χώρος της Τροίας βρίσκεται 30 χλμ. νότια της Canakkale, σε απόσταση μόλις 5 χλμ. δυτικά της εθνικής οδού Canakkale-Izmir. Το μυθικό Ιλιον ήταν κτισμένο αρχικά πολύ κοντά στη θάλασσα, αλλά οι συνεχείς προσχώσεις των ποταμών Σκαμάνδρου και Σιμόεντος απομάκρυναν σταδιακά την πόλη από την ακτογραμμή (η Τροία απέχει σήμερα περίπου 15 χλμ. από τη θάλασσα).

Οι ανασκαφές που ξεκίνησαν στα μέσα του 19ου αιώνα από τον Ερρίκο Σλήμαν συνεχίζονται μέχρι σήμερα, φέρνοντας στο φως αξιόλογες μαρτυρίες της μακραίωνης ιστορίας της μικρασιατικής πόλης. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση τα ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου δεν καταφέρνουν να δώσουν στον επισκέπτη μια υποτυπώδη έστω εικόνα της ένδοξης Τροίας, την οποία ο Ομηρος έκανε αθάνατη μέσα στις σελίδες της παγκόσμιας Ιστορίας.

Βόλτα στο πεζοδρομημένο τμήμα της Canakkale, κοντά στην ακτή των Δαρδανελίων.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Το Φρούριο των Τσανακιών

Η Canakkale είναι σήμερα μια τυπική τουρκική πόλη στη νότια ακτή των Στενών των Δαρδανελίων, τα οποία ως γνωστόν ενώνουν τη Θάλασσα του Μαρμαρά (Προποντίδα) με το Βόρειο Αιγαίο (ή χωρίζουν, αντίθετα, τη Χερσόνησο της Καλλίπολης από τη βορειοδυτική Μικρασία, την Ευρώπη από την Ασία).

Λόγω της καίριας γεωγραφικής της θέσης, η Canakkale γρήγορα οχυρώθηκε από τους Τούρκους, προκειμένου να ελέγχεται η ναυσιπλοΐα στα Στενά. Η μεγάλη στρατιωτική σημασία της πόλης διαφαίνεται από το γεγονός ότι ο Μωάμεθ Β' ο Πορθητής την οχύρωσε με δύο αντικριστά φρούρια, ένα στην ευρωπαϊκή (Kilitbahir Kalesi / Kilid al-bahr) και ένα στην ασιατική πλευρά (Cimenlik Kalesi / Kale-i Sultaniye), στην κωμόπολη Eceabat.

Στο λιμάνι της Canakkale.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Δίπλα ακριβώς στο καλοδιατηρημένο κάστρο Cimenlik Kalesi (1452), μέσα στο ομώνυμο πάρκο, βρίσκεται το Ναυτικό Μουσείο της πόλης (Canakkale Naval Museum). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν τόσο τα μουσειακά εκθέματα όσο και το πολεμικό υλικό που υπάρχει στον προαύλιο χώρο (νάρκες θαλάσσης, αντιαεροπορικά κανόνια, τμήματα κατεστραμμένων υποβρυχίων, τορπίλες κ.ά.) - μέρος του εξοπλισμού χρησιμοποιήθηκε από τον τουρκικό στρατό στη μάχη της Καλλίπολης (1915).

Τα σημαντικότερα αξιοθέατα της πόλης εντοπίζονται στην παράκτια ζώνη, σε μικρή απόσταση από το Ναυτικό Μουσείο. Σήμα κατατεθέν της Canakkale είναι ο πέτρινος Πύργος του Ρολογιού (Clock Tower) που κτίστηκε το 1897 από τον Ιταλό Πρόξενο Vitalis - ορθώνεται κοντά στο πορθμείο όπου εκτελούνται τα ατμοπλοϊκά δρομολόγια Canakkale-Eceabat.

Στον περιβάλλοντα χώρο του Ναυτικού Μουσείου της Canakkale.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Για να απολαύσετε την απόλυτη εμπειρία χαλάρωσης, επισκεφθείτε το χαμάμ Yah Hamami, το αρχαιότερο της πόλης (1620). Εξίσου χαλαρωτική όμως μπορεί να αποδειχτεί μια βόλτα στα δυο πάρκα της πόλης (Donanma Tea Garden και Sakir), ή μια επίσκεψη στο παραδοσιακό παζάρι Mirrored Bazaar για να αγοράσετε σουβενίρ.

Κι όσον αφορά τις αναμνηστικές φωτογραφίες σας, δεν έχετε παρά να ποζάρετε μπροστά στο τεράστιο ομοίωμα του Δούρειου Ιππου που δεσπόζει στον χώρο της προκυμαίας. Πρόκειται για μια ξύλινη κατασκευή που χρησιμοποιήθηκε το 2004 για τις ανάγκες της κινηματογραφικής υπερπαραγωγής «Τροία». Μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων, η εταιρεία παραγωγής δώρισε τον κινηματογραφικό Δούρειο Ιππο στην πόλη.

Ο Πύργος του Ρολογιού κτίστηκε το 1897.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Canakkale
Οι αρχαιολάτρες θα πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφτούν το Αρχαιολογικό Μουσείο στην Canakkale. Τα εκθέματα που υπάρχουν προέρχονται κυρίως από τους αρχαιολογικούς χώρους της Τροίας και της Ασσου. Arkeoloji Muzesi. Ωρες λειτουργίας: Τρίτη-Κυριακή, από 09:00-17:00. Κάθε Δευτέρα κλειστά. Τιμή εισιτηρίου 1,10 ευρώ.

Ο αρχαιολογικός χώρος της Τροίας
Ο αρχαιολογικός χώρος της Τροίας είναι ανοικτός καθημερινά, όλο το χρόνο. Το ωράριο είναι: 1/5-15/9 από 08:30 έως 19:00 και 16/9-30/4 από 08:30 έως 17:00. Τιμή εισόδου: 5,50 ευρώ/άτομο και 2,25 ευρώ/όχημα.

Ο Ελληνας επισκέπτης είναι πάντα ευπρόσδεκτος στη μικρασιατική γη.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Ατμοπλοϊκή σύνδεση Canakkale-Eceabat
Πρόκειται για την κυριότερη θαλάσσια σύνδεση μεταξύ Μικράς Ασίας και της Χερσονήσου της Καλλίπολης. Γι' αυτόν τον λόγο, το συγκεκριμένο πορθμείο συγκεντρώνει τη μεγαλύτερη κίνηση, κυρίως κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Τα δρομολόγια των φεριμπότ εκτελούνται από τις 07:00-24:00 κάθε μισή ώρα και από τις 01:00-07:00 κάθε δύο ώρες.

Η ένδοξη Τροία

Το κτίριο του Ναυτικού Μουσείο στην Canakkale.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα η συντριπτική πλειονότητα των ιστορικών-αρχαιολόγων τοποθετούσαν την ύπαρξη της Τροίας στη σφαίρα της φαντασίας και του μύθου. Ωστόσο, ο Ερρίκος Σλήμαν με μια σειρά ανασκαφών (1873-1890) που πραγματοποίησε στη συγκεκριμένη μικρασιατική περιοχή (στον λόφο Χισαρλίκ, κοντά στη συμβολή του ποταμού Σκαμάνδρου με τον Σιμόεντα) ανέτρεψε όλα τα δεδομένα, αποδεικνύοντας περίτρανα ότι η Ιλιάδα του Ομήρου δεν ήταν μύθος, αλλά πραγματική Ιστορία. Τις ανασκαφές του Σλήμαν προχώρησαν αργότερα ο Γερμανός Ντέρπφελντ (1894) και ο Αμερικανός Μπλέγκεν (1932-1938).

Η αρχαιολογική σκαπάνη του Σλήμαν έφερε στο φως τα ερείπια εννιά επίπεδων συνοικισμών που αντιστοιχούν σε αντίστοιχες διαδοχικές ιστορικές περιόδους της Τροίας (3.200 π.Χ.- 400 μ.Χ.), συμπεριλαμβανομένης και της Τροίας του Πριάμου, η οποία είναι η έβδομη κατά σειρά. Αυτό δικαιολογείται από τα ίχνη εμπρησμού που υπάρχουν, τα οποία χρονολογούνται στο 1.200 π.Χ., εποχή που αντιστοιχεί με τη συμβατική χρονολογία (1.185 π.Χ.) της καταστροφής της Τροίας από τους Ελληνες. Οι ανασκαφικές εργασίες του επίμονου Σλήμαν έφεραν επίσης στην επιφάνεια χάλκινα όπλα, πήλινα αγγεία, αγαλματίδια θεών και ολόχρυσα γυναικεία κοσμήματα (σκουλαρίκια, καρφίτσες για τα μαλλιά και βραχιόλια).

Ερείπια από τη Νότια Πύλη στην Τροία.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Στην είσοδο του αρχαιολογικού χώρου, μια ξύλινη αναπαράσταση του Δούρειου Ιππου (που μάλλον κιτς και αταίριαστη φαντάζει σε σχέση με την ιστορικότητα του χώρου) αναλαμβάνει να καλωσορίσει τους επισκέπτες.

Από τα λιγοστά ευρήματα των ανασκαφών ξεχωρίζουν το Βουλευτήριο, η Νότια Πύλη, ένα ρωμαϊκό ωδείο, η Ανατολική Πύλη, τα προπύλαια, καθώς και απομεινάρια τειχών που αναφέρονται σε διάφορες ιστορικές περιόδους της πόλης. Ο αρχαιολογικός χώρος της Τροίας περιλαμβάνεται από το 1998 στη λίστα των μνημείων της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO.

Τα ευρήματα των ανασκαφών σε καμία περίπτωση δεν προσδίδουν μια υποτυπώδη εικόνα της Τροίας του Πριάμου.
Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Μητσάκης

Η Μάχη της Καλλίπολης
Τα Στενά των Δαρδανελίων χωρίζουν τη βορειοδυτική Μικρασία από την Χερσόνησο της Καλλίπολης, που ήταν γνωστή κατά την αρχαιότητα ως Θρακική Χερσόνησος. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, η Χερσόνησος της Καλλίπολης έγινε το θέατρο σφοδρών μαχών μεταξύ των συμμαχικών δυνάμεων (Αγγλία, Γαλλία, Ινδία, Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία - ANZAC) και της Τουρκίας.

Η προσπάθεια των Συμμάχων να προωθηθούν μέσω των Δαρδανελίων και να καταλάβουν την Κωνσταντινούπολη (η περίφημη «Εκστρατεία των Δαρδανελίων») κατέληξε τελικά σε ήττα και υποχώρηση των συμμαχικών δυνάμεων (9-1-1916). Οι απώλειες των Συμμάχων ήταν περίπου 44.200 στρατιώτες, ενώ σχεδόν διπλάσιοι (86.690) ήταν οι νεκροί από την τουρκική πλευρά.

ΔΙΑΜΟΝΗ

CANAKKALE

Για τη διαμονή σας στην Canakkale προτείνονται τα ξενοδοχεία «Hotel Kervansaray» (0090 286 2178192, www.hotelkervansaray.org), «Hotel Akol» (0090 286 2179456, www.hotelakol.com.tr), «Buyuk Truva Oteli» (0090 286 2171024, www.truvahotel.com), «Maydos Hotel» (0090 286 2135970, www.maydos.com.tr) και «Hotel Artur» (0090 286 2132000,www.hotelartur.com).

ΦΑΓΗΤΟ

CANAKKALE

Για τοπική παραδοσιακή κουζίνα μπορείτε να δειπνήσετε στα εστιατόρια «Rihtim Restaurant», «Hunnaphan», «Yemek» και «Ozsut».

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΗΤΣΑΚΗΣ

ΠΗΓΗ  http://www.ethnos.gr/

dy/>