Γιατί τα δελτία ειδήσεων κάνανε γαργάρα την αποκάλυψη των ονομάτων
της λίστας Λαγκάρντ; Και πώς αντέδρασαν τα κανάλια στο κυνήγι του
δημοσιογράφου που δημοσίευσε το ντοκουμέντο; Γράφει ο Βασίλης Γαλούπης.
Έκατσα και είδα ένα προς ένα τα περισσότερα κεντρικά δελτία ειδήσεων
των καναλιών την Παρασκευή και το Σάββατο. Είτε σε ζωντανή μετάδοση,
είτε πιο μετά από το ίντερνετ. Ήθελα απλά να επιβεβαιώσω με τα ίδια μου
τα μάτια αυτό που υποψιαζόμουν…
Μπορεί να μοιάζει παράδοξο, όμως το θέμα με την αποκάλυψη της λίστας Λαγκάρντ, θάφτηκε!
Κανένα κανάλι δεν το έκανε πρώτο θέμα, όπως θα περίμενε κανείς, τα
περισσότερα δεν λέγανε καν ότι βγήκε η περιβόητη λίστα στη δημοσιότητα,
ακόμα κι όσα το ανέφεραν το είχαν παραπεταμένο ως όγδοη και δέκατη
είδηση, ενώ κάποια άλλα υπονοούσαν ότι η λίστα είναι σκάρτη. Ψεύτικη.
Κάλπικη.
Και, μάλιστα, πρότασσαν ξερά (και με χαιρεκακία;) την είδηση για το
ένταλμα σύλληψης του δημοσιογράφου, δίχως να έχουν επεξηγήσει καν
νωρίτερα για ποιο λόγο τον κυνηγάνε οι αρχές.
Οι πολιτικές εφημερίδες δεν το πρόλαβαν χρονικά το θέμα (αφού οι
κυριακάτικες κυκλοφόρησαν από Παρασκευή βράδυ, όπως ταυτόχρονα και το
περιοδικό), αλλά νομίζω ότι πάνω – κάτω έτσι θα αντιδράσουν κι αυτές το
πρωϊ της Δευτέρας, όταν θα κρεμαστούν με μανταλάκι στο περίπτερο. Έτσι
τουλάχιστον έχουν αντιδράσει άλλες φορές σε παρόμοια σκηνικά…
Μήνυμα: «Όποιος βγαίνει από το μαντρί…»
Δυο εβδομάδες τώρα τα κανάλια, όλα τα κανάλια…, είχαν προτάξει ως πρώτο
θέμα την λίστα Λαγκάρντ. Και ξαφνικά με το που η λίστα είδε το φως της
δημοσιότητας, όλα τα κανάλια – όλα! -, αποφάσισαν να υποβαθμίσουν και να
ξεπετάξουν ως δέκατο θέμα αυτό που είχαν μέχρι πρότινος ως πρώτο!
Μάλιστα, η κυνική προσήλωση στην αποστεωμένη αναφορά της είδησης όπως -
όπως, δίχως ίχνος εμβάθυνσης (για συναδελφική αλληλεγγύη ούτε λόγος),
για το ένταλμα και τελικά την σύλληψη του Βαξεβάνη, μοιάζει περισσότερο
με μήνυμα συμμόρφωσης εθνικής εμβέλειας, που πρέπει να εμπεδωθεί:
«Όποιος κάνει το ίδιο, θα
έχει ανάλογη τύχη. Όποιος βγει από το μαντρί θα τον φάει ο λύκος».
Για πόρνες ή εφοπλιστές
Οι ελληνικές αρμόδιες αρχές (εισαγγελικές, αστυνομικές, οικονομικές
κλπ.) που δεν έχουν κανένα πρόβλημα να διαρρέουν επίσημα ή ανεπίσημα
φωτογραφίες συλληφθέντων (μη καταδικασθέντων), προσωπικά τους στοιχεία,
αλλά ακόμα και φορολογικές δηλώσεις π.χ. τραγουδιστών και ηθοποιών, όπως
πρόσφατα, ευαισθητοποιήθηκαν τώρα για την λίστα Λαγκάρντ…
Έτσι πάει στην Ελλάδα. Η ευαισθησία των προσωπικών δεδομένων είναι
επιλεκτική. Ανάλογα αν μιλάμε για πόρνες ή εφοπλιστές. Για διαδηλωτές ή
για μεγαλοεκδότες. Για μικροπωλητές ή για επιφανείς κοσμηματοπώλες και
πολιτικούς.
Νόμιμο και ηθικό στις μπανανίες
Πώς, λοιπόν, να μην βυθιστεί στην σήψη και την διαφθορά μια κοινωνία,
όπου από την πρώτη μέρα που γεννιέται κάποιος καταλαβαίνει ότι ο νόμος
δεν αξιοποιείται κατά της παρανομίας, αλλά ως τρόπος να βρεθούν τα
προκαταβολικά κατασκευασμένα παραθυράκια για να κρυφτεί η αλήθεια. Το
νόμιμο και το ηθικό, που λένε στις μπανανίες…
Παιχνίδι στα χέρια της εξουσίας
Κι έτσι το προσωπικό απόρρητο, τα προσωπικά δεδομένα, αλλά και τα
ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα έχουν γίνει κι αυτά ένα παιχνιδάκι στα
χέρια της όποιας εξουσίας… Τα χρησιμοποιεί όχι για το καλό του λαού,
αλλά όπως την συμφέρει.
Κι όλα αυτά για μια λίστα, προϊόν υποκλοπής, που ουσιαστικά έχει…
νομιμοποιηθεί η κυκλοφορία της εδώ και χρόνια με σκυταλοδρομία από χέρι
σε χέρι τόσων και τόσων υπεύθυνων.
Και μόνο ότι την παρέδωσε αρμοδίως η τότε υπουργός οικονομικών της
Γαλλίας στον υπουργό οικονομικών της Ελλάδας, τα λέει όλα. Και για το
ότι έπρεπε να αξιοποιηθεί σε βάρος της φοροδιαφυγής (αφού το ίδιο κάνανε
και οι Γάλλοι), αλλά και για το ότι μέσα υπήρχαν λαβράκια. Διαφορετικά,
κι αν δεν είχε τίποτα μέσα η λίστα, δεν θα την έδινε η Λαγκάρντ, αλλά
ούτε και θα την κουκούλωναν οι Έλληνες πολιτικοί και δημόσιοι
λειτουργοί.
Κι από τότε κάποιοι εξαφάνισαν τα ίχνη της λίστας… Πολιτική,
δικαιοσύνη, αρμόδιες οικονομικές αρχές είναι όλες εκτεθειμένες απέναντι
στον κόσμο για τον τρόπο που ΔΕΝ έκαναν κάτι με την συγκεκριμένη λίστα
ώστε να βρεθούν όσοι φοροδιαφεύγουν, ενώ την ίδια στιγμή σε άλλες χώρες
έφερναν αποτελέσματα.
Αφέλεια περί γνησιότητας
Η απόλυτη αφέλεια είναι κάποιοι να αναρωτιούνται για τη γνησιότητα της
λίστας Λαγκάρντ που δημοσίευσε το συγκεκριμένο περιοδικό. Με τι μέτρο
σύγκρισης θα ταυτοποιηθεί η γνησιότητα της λίστας; Αφού η λίστα Λαγκάρντ
έχει χαθεί, σύμφωνα με Έλληνες πολιτικούς. Μπορεί και να έχει
αλλοιωθεί. Ποια λίστα, λοιπόν; Αυτή που κουκουλώσανε επί τρία χρόνια και
που κανείς δεν ξέρει πως χάθηκε; Μας δουλεύουν;
Αν ο Βαξεβάνης δεν την δημοσιοποιούσε
Ας δούμε ένα άλλο ενδεχόμενο. Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι η λίστα έφτανε
στα χέρια του Βαξεβάνη. Κι αυτός επέλεγε να μην κάνει τη δουλειά του ως
δημοσιογράφος, δηλαδή να την δημοσιοποιήσει, αλλά προτιμούσε,
ενεργώντας αντιδημοσιογραφικά, να πάει την λίστα μόνο στην δικαιοσύνη
και στην π.χ. αστυνομία.
Ποιος πιστεύει ότι θα έβγαινε αποτέλεσμα; Και γιατί δεν βγήκε τόσα
χρόνια απ’ όσους είχαν τη λίστα; Γιατί η δικαιοσύνη και τα όργανα του
κράτους δεν βρήκαν κανέναν φοροφυγά που σίγουρα υπάρχουν και τέτοιοι
στην λίστα με πάνω από 2.000 άτομα;
Υπ’ όψιν ότι δεν μπορεί ο πάσα ένας να ανοίξει λογαριασμό στην Ελβετία.
Χρειάζεται να έχει χρήμα μπόλικο… Συνήθως, πάνω από 300.000 ευρώ. Μόνο
τότε γίνεται κάποιος δεκτός στο ελιτίστικο και «προστατευμένο» κλαμπ των
ελβετικών τραπεζών.
Φωτιά στο ίντερνετ
Όλα αυτά τα χρόνια που η λίστα κουκουλωνόταν από το Σύστημα, όσοι ήταν
μέσα σ’ αυτή και είχαν λόγο να κρυφτούν έπαιρναν τα μέτρα τους. Τους
δόθηκε ο χρόνος! Από ποιόν; Εύκολη η απάντηση… Από το ίδιο το Σύστημα. Η
τράπεζα και οι μεγαλοκαταθέτες κλείσανε τους λογαριασμούς, φτιάξανε
άλλους κλπ. Με την άνεσή τους…
Κι ενώ τα σάιτ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης πήραν φωτιά από την
Παρασκευή το βράδυ για την αποκάλυψη της λίστας, η ελληνική τηλεόραση,
που μέχρι τότε έσκιζε τα ρούχα της για το θέμα, γύρισε την πλάτη στην
μεγάλη είδηση που έσκασε. Γιατί συνέβη αυτό, όμως;
Απέναντι στην εξουσία, όχι υπασπιστής της
Και μόνο που η δημοσιογραφία έχει αποδεχτεί και καμαρώνει αλαζονικά για
τον ρόλο της τέταρτης εξουσίας, που της έχει αποδοθεί εντέχνως, δείχνει
γιατί έχει πέσει στο ίδιο λούκι διαπλοκής με τις άλλες τρείς εξουσίες.
Και για ποιο λόγο ο κόσμος την αντιμετωπίζει με την ίδια απαξίωση.
Η δημοσιογραφία θα όφειλε να στέκεται απέναντι στην εξουσία, στην όποια
εξουσία, όχι να γίνει ο υπασπιστής της και οι opinion makers τα
φερέφωνά της.
Η δημοσιοποίηση της λίστας είναι ένα γεγονός. Τα δελτία ειδήσεων δεν θα
έπρεπε να μεταφέρουν αυτό το γεγονός στους τηλεθεατές τους; Αυτή δεν
είναι η δουλειά τους;
Ή μήπως είναι η επιλεκτική πληροφόρηση, όπως για παράδειγμα κάνουν με
τις διαδηλώσεις που επικεντρώνουν πάντα στα επεισόδια, όσο μικρά κι αν
είναι, μεγεθύνοντάς τα με μαστορικά μοντάζ; Έτσι ώστε να χαθεί το όποιο
νόημα μιας μαζικής διαδήλωσης…
Όχι νταραβεριτζής, ούτε νταβατζής της είδησης
Η δημοσιογραφία μεταφέρει γεγονότα, δεν τα επιλέγει. Ούτε τα
χρησιμοποιεί κατά το δοκούν για εκφοβισμό, εκβιασμό, απόκρυψη, αθώωση,
ενοχοποίηση. Τα μεταφέρει! Διαφορετικά, δεν είναι δημοσιογραφία. Είναι
εμπόριο πληροφόρησης και πηγή παραπληροφόρησης!
Η δουλειά του δημοσιογράφου είναι να παρουσιάζει την είδηση, όπως και
όταν συμβαίνει. Είτε του αρέσει, είτε όχι. Είτε τον συμφέρει, είτε όχι.
Δεν είναι η δουλειά του να είναι νταραβεριτζής, ούτε νταβατζής της
είδησης ή χειραγωγός της κοινής γνώμης.
Ακόμα κι αν στέκονταν κριτικά απέναντι στην δημοσίευση των ονομάτων, ας
το λέγανε τα κανάλια. Θεμιτό θα ήταν. Όχι, όμως, και τέτοιο θάψιμο.
Τυφλή και με επίδομα…
Δεν νομίζω, βέβαια, ότι με όλα αυτά πέφτουμε από τα σύννεφα σαν τον…
Φέλιξ. Τα ξέρουμε αυτά που γίνονται. Μήπως μάθαμε ποτέ για την λίστα με
τις μίζες της Siemens; Όχι, βέβαια. Ούτε τα κόμματα είπαν κάτι, ούτε οι
εξεταστικές στην βουλή, ούτε η τυφλή (με επίδομα αλά Ζάκυνθος)
δικαιοσύνη, ούτε η αστυνομία συνέλαβε κανέναν, ενώ και τα κανάλια κάνανε
μόκο για χρόνια… Ούτε αποκαλύψεις έκαναν.
Αν, λοιπόν, οι αρμόδιοι φορείς κάνανε σωστά τη δουλειά τους εδώ και
χρόνια, τότε δεν θα υπήρχε η ανάγκη να έρθει ένα περιοδικό να βγάλει την
λίστα Λαγκάρντ. Θα είχε τακτοποιηθεί το θέμα αρμοδίως. Κι ακριβώς αυτό
το κενό έρχεται να καλύψει η δημοσιογραφική έρευνα. Από την εποχή του
Γουότεργκεϊτ και πιο πριν ακόμα…
Ο στόχος και οι δεινόσαυροι
Με την άμεση κινητοποίηση των αρχών για την σύλληψη του δημοσιογράφου
(κάτι που φυσικά έγινε) αποδείχθηκε ότι ο στόχος δεν είναι οι
φοροφυγάδες, ούτε οι πολιτικοί, ούτε καμία εξουσία. Είναι η ενημέρωση! Η
πληροφόρηση!
Η τηλεόραση, που εξελίχθηκε σε ναυαρχίδα της ενημέρωσης, αργοπεθαίνει
και δεν μπορεί να το αποδεχτεί. Σαν δεινόσαυρος την εποχή των παγετώνων…
Πομπός ο κάθε πολίτης
Σήμερα η ενημέρωση έχει περάσει στο ίντερνετ. Φυσικά και δεν είναι όλα
άγια στο διαδίκτυο, ούτε όλα έγκυρα, όμως είναι κεφαλαιώδες ότι πρακτικά
ο κάθε πολίτης μπορεί ανέξοδα φτιάχνοντας ένα blog ή γράφοντας στο
facebook και στο twitter να γίνει πομπός ενημέρωσης κι άποψης! Αυτό
είναι υπερπολύτιμο και γι’ αυτό γίνονται ήδη προσπάθειες να ελεγχθεί.
Ο βρώμικος πόλεμος, για παράδειγμα, που δέχθηκε και δέχεται το
ιντερνετικό βαρύ πυροβολικό αποκαλύψεων, το wikileaks, με τα απίστευτα
ντοκουμέντα, δείχνει όχι μόνο τη δύναμη και την ταχύτητα της ενημέρωσης,
αλλά και την αδυναμία του Συστήματος να ελέγξει τα πάντα…
Σαπουνόπερες και σάχλα
Η τηλεόραση, λοιπόν, το έχασε το παιχνίδι και γι’ αυτό αντιδρά έτσι.
Σιγά – σιγά θα καταλάβει ότι είναι καταδικασμένη να ζει με την
μπαγιάτικη, αποστεωμένη και χωρίς δυναμική ενημέρωσή της, με τις
επαναλήψεις σαπουνόπερων και τα μεσημεριανάδικα της σάχλας…
Είναι στο χέρι των νέων μοντέλων ενημέρωσης να μην πέσουν στο ίδιο
λούκι αλαζονείας της εξουσίας. Διαφορετικά, θα βγούνε χαμένα κι αυτά,
αλλά και ο ίδιος ο κόσμος που θα στερείται διαρκώς την πληροφόρηση.
Ίσως είναι το αύριο
Την στιγμή που τα παραδοσιακά ΜΜΕ παρακμάζουν, γίνονται νέες απόπειρες
με «συνεταιριστικές», κι ως επί το πλείστον ανεξάρτητες, προσπάθειες
μεταξύ δημοσιογράφων για εκδόσεις με ένα μικρό κεφάλαιο από κοινού, έτσι
ώστε να γίνει μια θαρραλέα προσέγγιση έρευνας και ρεπορτάζ. Στην ουσία
της δημοσιογραφίας, δηλαδή, που έχουμε ξεχάσει ποια είναι. Και η ουσία
είναι να λέμε τα νέα στον κόσμο. Αυτά τα νέου τύπου εγχειρήματα είναι
κάτι ενθαρρυντικό και ίσως το αύριο της δημοσιογραφίας.
Τα μαντρόσκυλα της εξουσίας
Το Σύστημα, έτσι όπως εκφραζόταν από διαπλεκόμενα ΜΜΕ, παραδικαστικά
κυκλώματα, διεφθαρμένους πολιτικούς, κρατικούς δερβέναγες και άλλα
μαντρόσκυλα της εξουσίας, ψυχορραγεί.
Ένα κράτος που αντί να κυνηγήσει όσους φοροφυγάδες μπορεί να υπάρχουν
σε μια λίστα, συλλαμβάνει τον δημοσιογράφο που την αποκάλυψε, είναι
καταδικασμένο σε παρακμή κι ανυποληψία. Είναι στο χέρι του κάθε
υπεύθυνου πολίτη να αντιδράσει. Και να μην κρύβεται πίσω από το δάχτυλό
του. Ούτε να στρουθοκαμηλίζει.
Περισσότερο, λοιπόν, έχουν ασχοληθεί μέχρι τώρα με την αποκάλυψη της
λίστας, το ένταλμα, αλλά και την σύλληψη Βαξεβάνη τα ξένα ΜΜΕ, παρά τα
ελληνικά. Αυτό λέει πολλά…
Ας βάλουν τώρα την λίστα εκεί που ξέρουν
Κι επειδή πρέπει κάποτε – κάποτε να μιλάμε και την γλώσσα του πεζοδρομίου, ας πούμε και το εξής:
Το Κωσταλέξι του ελληνικού κράτους, που έχει εκπαιδευτεί από το 1821
και μετά στο να κουκουλώνει σκάνδαλα, μπορεί πλέον να πάρει την λίστα
την οποία έκρυβε στα συρτάρια επιμελώς τόσα χρόνια και να την βάλει εκεί
που ξέρει. Η λίστα βγήκε στον αέρα… Για να δούμε, θα βρεθούνε έστω και
τώρα οι όποιοι φοροφυγάδες;…
http://www.gazzetta.gr
