Η ζειά από την αρχαιότητα έως σήμερα

Ευάγγελος Κορπέτης
Ινστιτούτο Σιτηρών, ΕΛΓΟ «ΔΗΜΗΤΡΑ»

Η ανάπτυξη της γεωργίας στον ελλαδικό χώρο, όπως προσδιορίζει η
αρχαιοβοτανική έρευνα, σημειώνεται από την 7η χιλιετία π.X. Τα πρώτα σιτηρά που
καλλιεργήθηκαν ήταν το μονόκοκκο (Triticum monococcum ssp. monococcum), το
δίκοκκο (T. turgidum ssp. dicoccum) και κάποιο σιτάρι που ακόμα δεν έχει
ταυτοποιηθεί (ντυμένα σιτάρια1
), το μαλακό (T. aestivum ssp. aestivum) και το
σκληρό σιτάρι (T. turgidum ssp. durum) (γυμνόσπερμα σιτάρια), το δίστοιχο
(Hordeum vulgare f. distichon) και το εξάστοιχο κριθάρι (H. vulgare f. hexastichon)
(ντυμένο και γυμνόσπερμο). Αργότερα, στην Εποχή του Χαλκού (3000-1200 π.Χ.)
εμφανίζονται το σιτάρι σπέλτα (T. aestivum ssp. spelta) (ντυμένο) και το κεχρί
(Panicum miliaceum). Η επικράτηση των ντυμένων σιταριών συνεχίζεται και κατά
την Εποχή του Χαλκού, με κυρίαρχο είδος το μονόκοκκο σιτάρι, ιδιαίτερα σε
νεολιθικές θέσεις της Βόρειας Ελλάδας (Βαλαμώτη, 2009, Ίδρυμα Μείζονος
Ελληνισμού
Στους ιστορικούς χρόνους που ακολουθούν, τα σιτηρά2 ή σιτώδη κατά το
Θεόφραστο3 ή cerealia4 στα λατινικά κατά τον Πλίνιο
5 που καλλιεργούνταν κυρίως
στον ελλαδικό χώρο ήταν ο πυρός6 και η κριθή7 και δευτερευόντως η όλυρα8
, η
τίφη9
, ο κέγχρος10, η ζειά.

Η ζειά είναι λέξη αρχαιότατη. Στα περισσότερα από τα αρχαία ελληνικά
κείμενα αναφέρεται στον πληθυντικό αριθμό, «ζειαί». Στα ξενόγλωσσα κείμενα
συναντάται ως zea. Σύμφωνα με κάποιους λεξικογράφους και σχολιαστές η λέξη ζειά προέρχεται
από τα σανσκριτικά και καθορίζει τα πρώτα γνωστά δημητριακά (Λέτσας, 1957). Ο
Μπαμπινιώτης (2002), γράφει ότι συνδέεται ετυμολογικά με τις σανσκριτικές λέξεις
yava, yavai που σημαίνουν σιτάρι.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ  http://www.cerealinstitute.gr/index.php/el/antikeimena/sitari/589-zeia

dy/>