Ο ΔΡΟΜΟΣ ΤΩΝ ΨΑΡΙΩΝ: Μια νύχτα στην Ιχθυόσκαλα του Κερατσινίου

Μαζί με τον διευθυντή της Ιχθυόσκαλας, Μιχάλη Βασιλάκη, επισκεφθήκαμε τη Σκάλα του Κερατσινίου. Μια μικρή πολιτεία, απροσπέλαστη από το ευρύ κοινό και ανοικτή από τις 02:00 μόνο για επαγγελματίες, στην οποία εργάζονται υπό δύσκολες συνθήκες πάνω από 500 άνθρωποι και την επισκέπτονται πάνω από χίλιοι, με την ελπίδα να βγάλουν το «λαβράκι» της ημέρας. Ενα μοναδικός μικρόκοσμος...

Eίναι περασμένες 02:00. Από την πύλη της Ιχθυόσκαλας μπαίνουν οι πρώτοι επαγγελματίες για να αναζητήσουν εμπόρευμα για την καινούργια ημέρα που ήδη έχει ξεκινήσει. Ιχθυοπώλες, εστιάτορες, λαϊκατζήδες διαβαίνουν το φωτισμένο κατώφλι αργά. Τέτοιες ώρες κανείς δεν βιάζεται. Το «παζάρι» θέλει υπομονή, άλλωστε. Η μυρωδιά της ψαρίλας δεν είναι ενοχλητική, αν την έχεις συνηθίσει. Η υγρασία, όμως, δεν υποφέρεται. Οι γαλότσες ή οι αδιάβροχες μπότες είναι προαπαιτούμενο, μαζί με τον σκούφο. Για όλους. Μόνιμους και επισκέπτες. Πωλητές και αγοραστές.

Σαπωνάς. Ενα είδος σκυλόψαρου που κόβεται σε φέτες.

Οταν η πόλη κοιμάται, εδώ, στην Ιχθυόσκαλα του Κερατσινίου υπάρχει μία ζωντανή πολιτεία που πάλλεται σε ρυθμούς «καραβίσιους», μέχρι τις 8 το πρωί. Οι άνθρωποι που εργάζονται εκεί νιώθουν συχνά πυκνά να τραβάνε κουπί. «Η αλιεία είναι μία πολύ απαιτητική δουλειά. Δεν είναι τυχαίο που ο Χριστός διάλεξε ψαράδες -δεν ξέρω αν άλλοι θα μπορούσαν να τα καταφέρουν! Και δεν είναι μόνον αυτοί που παλεύουν με το κρύο, τα κύματα, τους ανέμους, για να πιάσουν τα ψάρια. Είναι και οι ''ψαράδες'' της στεριάς -αλλά όχι του γλυκού νερού-, όπως οι χονδρέμποροι της Σκάλας», επισημαίνει ο Μιχάλης Βασιλάκης. Είναι διευθυντής της Ιχθυόσκαλας Κερατσινίου από το 1994. Αλλά δεν είναι μόνον ο μακροβιότερος διευθυντής της. Από το 1982 εργάζεται εκεί, έτσι φέτος συμπληρώνει τρεις δεκαετίες. Οταν ξεκινούσε, τα πράγματα ήταν πολύ διαφορετικά τόσο στο ζήτημα των υποδομών όσο και της υγιεινής, της διακίνησης αλλά και της συσκευασίας.

Κάτι που έχει μείνει σχεδόν αναλλοίωτο όλα αυτά τα χρόνια είναι ο αριθμός των επαγγελματιών. Οι ιχθυέμποροι της Σκάλας πλησιάζουν τον αριθμό των εκατόν σαράντα, ενώ καθένας από αυτούς απασχολεί κατά μέσο όρο δύο έως τρεις εργάτες -οι περισσότεροι από την Αίγυπτο και την Αλβανία. Αυτοί κουβαλούν, «παγώνουν» (ψύχουν τα ψάρια με πάγο σαν χιόνι), ζυγίζουν, ντανιάζουν, εμπορεύονται και βρίσκονται στο πλάι του αφεντικού τους.

Ξεχωριστοί άνθρωποι

Σεβασμός. Ο Μ. Βασιλάκης από το 1994 διευθύνει την Ιχθυόσκαλα, ενώ προηγουμένως είχε εργαστεί εκεί για πάνω από μία δεκαετία. Είναι επίσης αιρετός περιφερειακός σύμβουλος για θέματα πρωτογενούς ανάπτυξης

Οι ιχθυέμποροι εδώ -ορισμένοι από αυτούς είναι και παραγωγοί,έχουν καΐκια- αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία ανθρώπων. Οι παλαιότεροι έχουν να θυμούνται πολλές ιστορίες, στις «χρυσές» για την αλιεία δεκαετίες του '70 και του '80. Ενα βράδυ μία τέτοια παρέα «ψαράδων» κουβάλησε τον Μανόλη Αγγελόπουλο και την ορχήστρα του στη Σκάλα κατευθείαν από τα «μπουζούκια», προκειμένου να συνεχίσουν τη διασκέδαση μέχρι τα ξημερώματα. Παράλληλα, κάνανε και τη δουλειά τους. Οι ανέκδοτες ιστορίες αυτού του είδους είναι πάμπολλες -δεν είναι όλες ευχάριστες- και έχουν πρωταγωνιστές ανθρώπους που ζουν στα όρια. Της νύχτας και της μέρας. Του κέρδους και της χασούρας. Το ψάρι, άλλωστε, είναι παθητικό είδος και τρώγεται φρέσκο, όπως και τα λεφτά. Και οι περισσότεροι από τους παλιούς «ψαράδες» είχαν την καταπληκτική ικανότητα να σπαταλούν τα κέρδη μίας εβδομάδας σε λίγες ώρες. Κυρίως στις διασκεδάσεις και στον τζόγο.

«Παλιά ήταν διαφορετικά τα πράγματα. Ασφαλώς, σε μια κοινωνία 500 και πλέον ανθρώπων, μπορείς να βρεις κάθε καρυδιάς καρύδι. Ομως, σήμερα έχουν αλλάξει τα πράγματα. Τα νέα παιδιά που έχουν διαδεχθεί τους πατεράδες τους, έχουν μέση, αλλά και ανώτερη, και ανώτατη ορισμένες φορές εκπαίδευση. Πλέον δεν μου είναι δύσκολο να συνεννοηθώ για την υγιεινή, για παράδειγμα. Οι νέοι έμποροι έχουν ήθος, θέσεις, απόψεις και πασχίζουν να κάνουν τη δουλειά τους καλύτερη», τονίζει κ. Βασιλάκης.

Αλιεύματα. Σφυρίδες, αστακοί και καπόνια

Το ρολόι δείχνει 04:30 και αυτήν τη στιγμή πρέπει να βρίσκονται «μέσα» περί τους χίλιους πεντακόσιους ανθρώπους. Στην αίθουσα των δημοπρασιών, όπως αποκαλεί ο κ. Βασιλάκης τον σκεπαστό χώρο 3.500 τετραγωνικών μέτρων όπου συγκεντρώνονται τα προς πώληση ψάρια, οι πνευματώδεις στιχομυθίες και οι σκληρές διαπραγματεύσεις «ανάβουν». Μπορεί να κρατήσουν ακόμη και μέχρι τις 8 το πρωί. Οι αγοραστές δεν επιδιώκουν να αγοράσουν μόνο φθηνότερα. Το κόστος είναι μόνο μία παράμετρος. Αν θέλεις να είσαι ικανός «ψωνιστής», πρέπει να «βλέπεις» μακριά. Οτι ο ανταγωνιστής σου δεν θα πάρει το ίδιο είδος. Οτι τα μποφόρ θα προκαλέσουν έλλειψη τις επόμενες μέρες, οπότε καλύτερα να φορτώσεις τώρα. Μερικές φορές το να καθυστερείς, μπορεί να σε κάνει να φύγεις από εκεί με άδεια χέρια. Αλλοτε, πάλι, μπορείς στις 7 να ψωνίσεις στη μισή από την τιμή που πουλιούνταν στις 02:00. Οι ψαράδες της στεριάς λένε συχνά: «Ζαριά έριξα» για να δικαιολογήσουν μια επιλογή. Το σημαινόμενο είναι προφανές...

Είναι 04:45. Κάποιος προαναγγέλλει την άφιξη μιας ανεμότρατας. Σε λίγο, καμιά σαρανταριά ξύλινα τελάρα των είκοσι κιλών με «ζωντανή» γαρίδα απλώνονται στα πλακάκια. Ο καπετάνιος επηρεάζει και αυτός την πώληση. «Πάνω κάτω ίδια», λέει στον υποψήφιο αγοραστή, εννοώντας ότι η γαρίδα είναι όλη το ίδιο μπόι, όχι μόνο αυτή που φαίνεται («η μόστρα»). Στη σκάλα μπαίνουν περί τα 70 καΐκια σε κυκλική βάση. Κάθε βράδυ δεν ξεπερνούν τα δεκαπέντε (γρι γρι και μηχανότρατες), που συνήθως έρχονται πριν τα μεσάνυχτα, ώστε στις 02:00 να είναι όλα έτοιμα. Αυτό καθυστέρησε, αλλά ξεπούλησε αμέσως. Τη γαρίδα την πήρε ένας ιχθυοπώλης από τη Βαρβάκειο. Επειτα από λίγο θα παραλάβει το τιμολόγιό του από τον λογιστή, η γαρίδα θα φορτωθεί στο φορτηγό και θα φτάσει στον πάγκο της Κεντρικής Αγοράς. Κοντεύει 06:00.

Αίθουσα. Καταλαμβάνει 3.500 τ.μ. και έχει πρόσβαση στη θάλασσα για τα καΐκια που έρχονται

Κάπου εδώ, ζητάμε από τον κ. Βασιλάκη να μας μιλήσει για τα καθήκοντά του. «Ο δικός μου ρόλος είναι να προστατεύουμε τους καταναλωτές μέσα από την τήρηση των κανόνων υγιεινής και διακίνησης και να ελέγχουμε τα αλιεύματα σε συνεργασία με τις αρμόδιες αρχές. Ασφαλώς, φροντίζουμε και για την ανάπτυξη των εμπόρων. Είναι πολύ σημαντικό ότι πρόσφατα πήραμε άδεια για να λειτουργήσουμε εργαστήριο τυποποίησης και συσκευασίας εντός. Πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, διότι εκεί τα αλιεύματα θα καθαρίζονται (απολέπιση, εκσπαλαγχνισμός, κοπή, παραγούλισμα, αποδερμάτωση) θα συσκευάζονται και θα μπορούν να φτάσουν σε κάθε μάρκετ της Ελλάδας και της Ευρώπης. Το εργαστήριο θα λειτουργήσει άμεσα και ανοίγει τεράστιες προοπτικές».

Υπάρχουν όμως και προβλήματα. «Καταμεσής όλων αυτών των που βιώνουμε ως χώρα, ακούγονται από πολιτικούς κύκλους διάφορα περί ιδιωτικοποίησης των ιχθυοσκαλών. Η τρόικα και το ΔΝΤ δεν πρέπει να είναι το άλλοθι για να ισοπεδώσουμε τα πάντα. Φέτος ο ισολογισμός μας έκλεισε με πλεόνασμα κοντά στο 1 εκατ. ευρώ, ενώ ποτέ δεν επιβαρύναμε τον κρατικό προϋπολογισμό. Γι' αυτό και οι όποιες σκέψεις για ιδιωτικοποίηση της Σκάλας με βρίσκει αντίθετο. Ειδικά όταν, όλα αυτά τα χρόνια, μαζί με τον νομάρχη Γιάννη Σγουρό, βελτιώσαμε τον χώρο και εκσυγχρονιστήκαμε σε πολλούς τομείς. Επιπλέον, βρισκόμαστε στο τελικό στάδιο ένταξης σε κοινοτικό πρόγραμμα ύψους 4 εκατ. ευρώ για την ανακαίνιση, επέκταση και αναμόρφωση της Ιχθυόσκαλας».

Φωνές. Ο ιχθυέμπορος Νίκος Καράτζης

Κατά τις 08:00 ετοιμαζόμαστε να φύγουμε. Πηγαίνοντας προς την πύλη, ο κ. Βασιλάκης κοντοστέκεται: «Μέχρι πρότινος, δουλειές που έχουν να κάνουν με τη βιοπάλη δεν είχαν ζήτηση από Ελληνες. Φτάσαμε όμως στο σημείο να έρχονται άνθρωποι που έχουν χάσει τις δουλειές τους και να μας ζητούν να γίνουν χαμάληδες. Δυστυχώς δεν μπορούμε να τους βοηθήσουμε, δεν υπάρχουν θέσεις». Ευτυχώς, εκεί που μπορούν, το κάνουν. «Ερχονται τα ξημερώματα, εδώ στην πύλη, και μας ζητούν κάποιο ψαράκι για τα παιδιά τους. Τους δίνουμε ό,τι περισσεύει, ενώ έχω προτείνει να κάνουμε και έναν εξωτερικό πάγκο και να μοιράζουμε στους απόρους. Στέλνουμε ήδη βέβαια στην Εκκλησία, σε ιδρύματα κ.λπ. Δύσκολες εποχές, πρωτοφανείς», καταλήγει και μετά, σιγή ιχθύος...

Ιχθυόσκαλες
Στεριά και θάλασσα

Αθερίνα. Λόγω του χρώματός της εικάζουμε ότι προέρχεται από το Πόρτο Λάγος ή το Μεσολόγγι

Ως ιχθυόσκαλα χαρακτηρίζεται το σύνολο των λιμενικών και χερσαίων εγκαταστάσεων (προβλήτα, λιμάνι, ψυγεία, κτίρια) που εξυπηρετούν τη διακίνηση των αλιευμάτων. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι τα ψάρια «μπαίνουν» είτε με πλωτά (καΐκια) είτε με χερσαία μέσα (φορτηγά), για να πραγματοποιη-θεί η πώληση τους στους λιανέμπορους. Η Ελλάδα έχει έντεκα: Στο Κερατσίνι, στη Χαλκίδα, στην Πάτρα, στη Θεσσαλονίκη, στην Αλεξανδρούπολη, στην Κάλυμνο, στη Χίο, στον Βόλο, στα Χανιά, στο Μεσολόγγι και στην Πρέβεζα. Του Κερατσινίου συγκεντρώνει το 50% των αλιευμάτων που διακινούνται στη χώρα -αντιστοιχεί σε περίπου 100 τόνους ψαριών και θαλασσινών, σε ημερήσια βάση. Τα ντόπια εισέρχονται από την προβλήτα της Σκάλας, μέσω τον καϊκιών που ελλιμενίζουν, αλλά και μέσω φορτηγών που μεταφέρουν ψάρια από άλλες περιοχές της χώρας. Τα εισαγωγής εισέρχονται αποκλειστικά με φορτηγά, ενώ προηγουμένως μπορεί να έχουν ταξιδέψει αεροπορικώς (π.χ. αν προέρχονται από τη Σενεγάλη ή το Μαρόκο).

ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ
nikopoulos@pegasus.gr

ΦΩTOΓΡAΦIEΣ: ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΑΣΒΑΝΤΗΣ
antonis.pasvantis@gmail.com

Παραλαβή. Τα αλιεύματα επιδεικνύονται στους δυνητικούς πελάτες. Το κιβώτιο από φελιζόλ αναγράφει το όνομα του χονδρέμπορα

πηγη  http://www.ethnos.gr

dy/>