Ο Στάθης Χατζής υπήρξε ο πρωτοβουτηχτής ανάμεσα στους τελευταίους Έλληνες
γυμνούς δύτες - σπογγαλιευτές των αρχών του 20ου αιώνα.
Στις 16 Ιουλίου 1913 κατέπληξε τον ιταλικό πολεμικό στόλο που τον είχε προσλάβει για την ανεύρεση και την ανάκτηση της χαμένης άγκυρας του θωρηκτού "Regina Margerita", της ναυαρχίδας του στόλου.
Ο Χατζής βούτηξε στα Πηγάδια της Καρπάθου επί πολλές ώρες, κάνοντας πολλές καταδύσεις με το καμπανέλι του ως τα 88 μέτρα και τελικά βρήκε και έδεσε την άγκυρα στα 73 μέτρα με μια τελική βουτιά διάρκειας σχεδόν 4 λεπτών! Το ρεκόρ του Χατζηστάθη καταγράφηκε τότε από τους Ιταλούς.
Σαν δώρο για την βουτιά που έκανε εκείνος το μόνο που ζήτησε ήταν ένα κουτί μπογιά για να βάψει την βάρκα του.
Ο ίδιος εξηγούσε ότι μάζευε σφουγγάρια ως και στα 100 μέτρα, ενώ στα 30 μέτρα μπορούσε να μένει επί 7 λεπτά μαζεύοντας σπόγγους από τον βυθό!
Η περιγραφή των απίστευτων επιδοσεών του από τον ιταλικό στόλο παρέμεινε ένας απίστευτος θρύλος για δεκαετίες, για να επιβεβαιωθεί στα τέλη του 20ου αιώνα...
Η βιογραφία του Στάθη Χατζή και η ιστορία των Ελλήνων ελεύθερων δυτών σφουγγαράδων έχει γραφτεί στο βιβλίο του Γιάννη Δετοράκη "Ο Κατακτητής του Απέραντου Γαλάζιου", έκδοσης του 1996.
"Ο
Pipin ανέφερε ότι στην αρχή της δικής του πορείας άκουσε μια ιστορία
για κάποιον έλληνα δύτη του παρελθόντος, ο οποίος ζούσε στα Δωδεκάνησα.
Γεώργιος Χατζηστάθης το όνομά αυτού, όπως έγραφε στο site του Pipin.
Αργότερα έμαθα από άλλες πηγές (μεταξύ των οποίων και το πολύ ωραίο και
καλογραμμένο βιβλίο του Γ. Δετοράκη που αναφέρεται στη ζωή αυτού του
σπουδαίου έλληνα δύτη) ότι το πραγματικό του όνομα ήταν Στάθης Χατζής
του Γεωργίου.
Ας δούμε όμως λίγα πράγματα για την ιστορία του Στάθη Χατζή, όνομα που είναι γραμμένο με τεράστια γράμματα στην πρώτη σελίδα της σύγχρονης ελεύθερης κατάδυσης. Και γράφω «της σύγχρονης» γιατί η ελεύθερη κατάδυση είναι μια δραστηριότητα τις οποίας τα ίχνη χάνονται στην αρχαιότητα.
Είναι λογικό, όταν κανείς αναζητά την ιστορική αλήθεια, να βρίσκει πληροφορίες οι οποίες μερικές φορές γύρω από συγκεκριμένα στοιχεία μπορεί να μη συμφωνούν απόλυτα. Για κάποια άλλα όμως συμφωνούν απολύτως. Ο Στάθης Χατζής ήταν σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές πολύ γνωστός μεταξύ των ελλήνων σφουγγαράδων, ως ένας από τους καλύτερους. Αυτό όμως από μόνο του δεν ήταν αρκετό για να τον κάνει γνωστό. Που οφείλεται η παγκόσμια φήμη του;
Το ιταλικό πολεμικό πλοίο «Βασίλισσα Μαργαρίτα», στην προσπάθειά του να αράξει στην Κάρπαθο, στις 14 Ιουλίου 1913, έχασε την άγκυρά του. Οι Ιταλοί δεν μπορούσαν να την ανακτήσουν μόνοι τους και ζήτησαν την βοήθεια των ντόπιων, γνωρίζοντας τις τρομερές ικανότητές τους κάτω από το νερό. Στο κάλεσμά τους έλαβαν την απάντηση ότι μόνο ο Στάθης Χατζής από την Σύμη θα μπορούσε να τους βοηθήσει. Οι Ιταλοί όταν τον αντίκρισαν δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι ο άνθρωπος που είχαν μπροστά τους θα μπορούσε να καταδυθεί, πόσο μάλλον να βρει και την άγκυρα. Ο Στάθης όμως τα κατάφερε και βρήκε την άγκυρα του ιταλικού πολεμικού πλοίου. Του έκαναν μάλιστα και «μίνι» ιατρικές εξετάσεις μετά την επιτυχία της βουτιάς του. Βρήκαν ότι έπασχε και από σοβαρό πνευμονικό εμφύσημα. Μάλιστα, δεν μπορούσε να κρατήσει την αναπνοή του έξω από το νερό αρκετά. Το μόνο στοιχείο που είχαν (πριν τη βουτιά του) ότι ο Στάθης Χατζής μπορούσε να κάνει κάτι γι’ αυτούς ήταν η φήμη του μεταξύ των ελλήνων και το γεγονός ότι ο ίδιος επέμενε ότι μπορούσε να τα καταφέρει.. Κατά την διάρκεια της ανάδυσης, ήταν δεμένος από τον καρπό με ένα σχοινί. Έτσι τον τράβηξε στην επιφάνεια ο βαρκάρης του. Πως καταδύθηκε όμως;
Εδώ υπάρχει η πρώτη διαφωνία ανάμεσα στις ιστορικές πηγές. Ευτυχώς η διαφωνία αυτή είναι εύκολο να λυθεί από κάθε λογικό άνθρωπο. Ο Pipin αναφέρει ότι ο «Χατζηστάθης» καταδυόταν δένοντας μια μεγάλη βαριά πέτρα στον αστράγαλό του. Έτσι, όντας σε όρθια στάση μέσα στο νερό, του ήταν πιο εύκολο να εξισώνει την πίεση στα αυτιά του και συνεπώς να μπορεί να φτάνει αυτά τα μεγάλα βάθη. Λέει μάλιστα ότι από εκεί ξεκίνησε και η πρακτική, του να καταδύονται οι σύγχρονοι δύτες «όρθιοι» πάνω στο έλκηθρο, στις κατηγορίες των «εναλλασσόμενων βαρών» και «No Limits». Ο Δετοράκης αντίθετα, αναφέρει ότι οι έλληνες ελεύθεροι δύτες εκείνης της περιόδου, απλά κρατούσαν την πλατιά πέτρα με τα δυο τους χέρια και μάλιστα την χρησιμοποιούσαν και σαν πηδάλιο για να ελέγχουν την πορεία τους. Είναι γνωστό ότι οι ελεύθεροι δύτες που ασχολούνταν με τα σφουγγάρια, έκαναν από παιδιά βουτιές χωρίς να εξισώνουν την πίεση στα αυτιά τους, με σκοπό να δημιουργήσουν μόνιμες τρύπες στα τύμπανά τους και έτσι να μην χρειάζεται να εξισώνουν. Ήταν μια διαδικασία που ακολουθούσαν όλοι όσοι ήθελαν να ασχοληθούν επαγγελματικά με τα σφουγγάρια και να βγάλουν το ψωμί τους κάνοντας ελεύθερη κατάδυση. Όπως είπαμε, αυτή η διαφωνία των πηγών είναι εύκολο να λυθεί. Αφού οι δύτες είχαν τρύπια τύμπανα, για ποιο λόγο να μην κρατάνε την πέτρα με τα χέρια; Άρα, στο συγκεκριμένο θέμα, μάλλον έχει δίκιο ο Δετοράκης και όχι ο Pipin. Εξάλλου, ακόμα και αν ο Δετοράκης κάνει λάθος και οι δύτες είχαν ανάγκη να εξισώνουν, θα έπρεπε να είναι τρελός κανείς για να καταδυθεί έχοντας μια τεράστια πέτρα δεμένη στο πόδι του, την οποία θα κόψει στον πάτο. Αν «έχανε» μια εξίσωση, πώς θα σταμάταγε την πορεία του προς το βυθό; Αργά η γρήγορα θα τα έσπαγε τα τύμπανά του. Και τότε δεν θα είχε ανάγκη να εξισώνει πλέον…
Η δεύτερη ασυμφωνία ανάμεσα στις ιστορικές πηγές έχει να κάνει με το βάθος στο οποίο βούτηξε ο Στάθης Χατζής. Σύμφωνα με τον Pipin ήταν γύρω στα 70 μέτρα, ενώ ο Δετοράκης αναφέρει ότι ήταν 88. Μικρό το κακό, τα απόλυτα μέτρα δεν έχουν τόση σπουδαία σημασία.
Μια τρίτη διαφωνία υπάρχει γύρω από την αμοιβή που έλαβε ο Στάθης Χατζής από τους ιταλούς αξιωματικούς. Στο site του Pipin είχα διαβάσει ότι μεταξύ άλλων έλαβε και άδεια για να ψαρεύει με την βοήθεια δυναμίτη, προνόμιο που είχε μόνο το ιταλικό πολεμικό ναυτικό. Ο Δετοράκης αναφέρει ότι μοναδική αμοιβή που ζήτησε ο Στάθης Χατζής ήταν μπογιά για να βάψει την βάρκα του και σχοινιά. Του έστειλαν και τιμητική άδεια για να ταξιδεύει δωρεάν με όλα τα ιταλικά επιβατηγά και εμπορικά πλοία. Εδώ είναι δύσκολο να βρούμε την αλήθεια. Από την μια μεριά, έχουμε μια πρακτική (το ψάρεμα με δυναμίτη) που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα στην περιοχή. Επίσης, οι πηγές του Δετοράκη είναι σε μεγάλο βαθμό οι απόγονοι του Στάθη Χατζή οπότε ίσως εκείνοι να ήθελαν να αποκρύψουν ότι ο πρόγονός τους ψάρευε με δυναμίτη για να μην σπιλώσουν τη φήμη του. Λογικό ακούγεται λοιπόν το να έγινε πράγματι τέτοια συμφωνία. Από την άλλη μεριά πρέπει να παρατηρήσουμε ότι ο Pipin έχει ήδη αποδειχθεί αρκετά αναξιόπιστος. Τόσο από αυτά τα απείρου κάλλους που έλεγε για το ότι οι δύτες έδεναν την πέτρα στο πόδι τους, όσο και από το πρόσφατο παρελθόν που σχετίζεται με την καριέρα του. Τι να πιστέψει λοιπόν κανείς; Για να μπορέσω να δώσω μια απάντηση στο γρίφο, θα πρέπει να διαβάσω το ημερολόγιο του πλοίου με τα μάτια μου.
Ας σταθούμε όμως για λίγο στο ιστορικό γεγονός γιατί αυτό έχει τελικά σημασία. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ένας άνθρωπος ταλαιπωρημένος και βασανισμένος από τον καθημερινό αγώνα για την εξασφάλιση φαγητού για την οικογένειά του, βούτηξε σε απίστευτο για την εποχή βάθος και έδεσε την άγκυρα ενός πλοίου προκειμένου να την ανελκύσουν. Μπορεί η προσπάθειά του να μην έγινε υπό την παρουσία κριτών της AIDA, ούτε να υπάρχουν βίντεο και καταδυτικά computer για να το αποδείξουν. Μπορεί να έπαθε ο Στάθης Χατζής υποξία όταν του ζήτησαν να βουτήξει δεύτερη φορά για να περάσει και δεύτερο συρματόσχοινο στην άγκυρα. Όμως δεν έχει καμία σημασία. Όταν οι Ιταλοί γύρισαν πίσω και διηγήθηκαν αυτά που είδαν, τους πέρασαν για τρελούς. "
πηγή: http://ga-ie.facebook.com/note.php?note_id=419887215033
Θα πρέπει εδώ όμως να σημειώσουμε τους κινδύνους από τέροιου είδους προσπάθειες και πιθανά, τις μόνιμες βλάβες.
Ας δούμε όμως λίγα πράγματα για την ιστορία του Στάθη Χατζή, όνομα που είναι γραμμένο με τεράστια γράμματα στην πρώτη σελίδα της σύγχρονης ελεύθερης κατάδυσης. Και γράφω «της σύγχρονης» γιατί η ελεύθερη κατάδυση είναι μια δραστηριότητα τις οποίας τα ίχνη χάνονται στην αρχαιότητα.
Είναι λογικό, όταν κανείς αναζητά την ιστορική αλήθεια, να βρίσκει πληροφορίες οι οποίες μερικές φορές γύρω από συγκεκριμένα στοιχεία μπορεί να μη συμφωνούν απόλυτα. Για κάποια άλλα όμως συμφωνούν απολύτως. Ο Στάθης Χατζής ήταν σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές πολύ γνωστός μεταξύ των ελλήνων σφουγγαράδων, ως ένας από τους καλύτερους. Αυτό όμως από μόνο του δεν ήταν αρκετό για να τον κάνει γνωστό. Που οφείλεται η παγκόσμια φήμη του;
Το ιταλικό πολεμικό πλοίο «Βασίλισσα Μαργαρίτα», στην προσπάθειά του να αράξει στην Κάρπαθο, στις 14 Ιουλίου 1913, έχασε την άγκυρά του. Οι Ιταλοί δεν μπορούσαν να την ανακτήσουν μόνοι τους και ζήτησαν την βοήθεια των ντόπιων, γνωρίζοντας τις τρομερές ικανότητές τους κάτω από το νερό. Στο κάλεσμά τους έλαβαν την απάντηση ότι μόνο ο Στάθης Χατζής από την Σύμη θα μπορούσε να τους βοηθήσει. Οι Ιταλοί όταν τον αντίκρισαν δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι ο άνθρωπος που είχαν μπροστά τους θα μπορούσε να καταδυθεί, πόσο μάλλον να βρει και την άγκυρα. Ο Στάθης όμως τα κατάφερε και βρήκε την άγκυρα του ιταλικού πολεμικού πλοίου. Του έκαναν μάλιστα και «μίνι» ιατρικές εξετάσεις μετά την επιτυχία της βουτιάς του. Βρήκαν ότι έπασχε και από σοβαρό πνευμονικό εμφύσημα. Μάλιστα, δεν μπορούσε να κρατήσει την αναπνοή του έξω από το νερό αρκετά. Το μόνο στοιχείο που είχαν (πριν τη βουτιά του) ότι ο Στάθης Χατζής μπορούσε να κάνει κάτι γι’ αυτούς ήταν η φήμη του μεταξύ των ελλήνων και το γεγονός ότι ο ίδιος επέμενε ότι μπορούσε να τα καταφέρει.. Κατά την διάρκεια της ανάδυσης, ήταν δεμένος από τον καρπό με ένα σχοινί. Έτσι τον τράβηξε στην επιφάνεια ο βαρκάρης του. Πως καταδύθηκε όμως;
Εδώ υπάρχει η πρώτη διαφωνία ανάμεσα στις ιστορικές πηγές. Ευτυχώς η διαφωνία αυτή είναι εύκολο να λυθεί από κάθε λογικό άνθρωπο. Ο Pipin αναφέρει ότι ο «Χατζηστάθης» καταδυόταν δένοντας μια μεγάλη βαριά πέτρα στον αστράγαλό του. Έτσι, όντας σε όρθια στάση μέσα στο νερό, του ήταν πιο εύκολο να εξισώνει την πίεση στα αυτιά του και συνεπώς να μπορεί να φτάνει αυτά τα μεγάλα βάθη. Λέει μάλιστα ότι από εκεί ξεκίνησε και η πρακτική, του να καταδύονται οι σύγχρονοι δύτες «όρθιοι» πάνω στο έλκηθρο, στις κατηγορίες των «εναλλασσόμενων βαρών» και «No Limits». Ο Δετοράκης αντίθετα, αναφέρει ότι οι έλληνες ελεύθεροι δύτες εκείνης της περιόδου, απλά κρατούσαν την πλατιά πέτρα με τα δυο τους χέρια και μάλιστα την χρησιμοποιούσαν και σαν πηδάλιο για να ελέγχουν την πορεία τους. Είναι γνωστό ότι οι ελεύθεροι δύτες που ασχολούνταν με τα σφουγγάρια, έκαναν από παιδιά βουτιές χωρίς να εξισώνουν την πίεση στα αυτιά τους, με σκοπό να δημιουργήσουν μόνιμες τρύπες στα τύμπανά τους και έτσι να μην χρειάζεται να εξισώνουν. Ήταν μια διαδικασία που ακολουθούσαν όλοι όσοι ήθελαν να ασχοληθούν επαγγελματικά με τα σφουγγάρια και να βγάλουν το ψωμί τους κάνοντας ελεύθερη κατάδυση. Όπως είπαμε, αυτή η διαφωνία των πηγών είναι εύκολο να λυθεί. Αφού οι δύτες είχαν τρύπια τύμπανα, για ποιο λόγο να μην κρατάνε την πέτρα με τα χέρια; Άρα, στο συγκεκριμένο θέμα, μάλλον έχει δίκιο ο Δετοράκης και όχι ο Pipin. Εξάλλου, ακόμα και αν ο Δετοράκης κάνει λάθος και οι δύτες είχαν ανάγκη να εξισώνουν, θα έπρεπε να είναι τρελός κανείς για να καταδυθεί έχοντας μια τεράστια πέτρα δεμένη στο πόδι του, την οποία θα κόψει στον πάτο. Αν «έχανε» μια εξίσωση, πώς θα σταμάταγε την πορεία του προς το βυθό; Αργά η γρήγορα θα τα έσπαγε τα τύμπανά του. Και τότε δεν θα είχε ανάγκη να εξισώνει πλέον…
Η δεύτερη ασυμφωνία ανάμεσα στις ιστορικές πηγές έχει να κάνει με το βάθος στο οποίο βούτηξε ο Στάθης Χατζής. Σύμφωνα με τον Pipin ήταν γύρω στα 70 μέτρα, ενώ ο Δετοράκης αναφέρει ότι ήταν 88. Μικρό το κακό, τα απόλυτα μέτρα δεν έχουν τόση σπουδαία σημασία.
Μια τρίτη διαφωνία υπάρχει γύρω από την αμοιβή που έλαβε ο Στάθης Χατζής από τους ιταλούς αξιωματικούς. Στο site του Pipin είχα διαβάσει ότι μεταξύ άλλων έλαβε και άδεια για να ψαρεύει με την βοήθεια δυναμίτη, προνόμιο που είχε μόνο το ιταλικό πολεμικό ναυτικό. Ο Δετοράκης αναφέρει ότι μοναδική αμοιβή που ζήτησε ο Στάθης Χατζής ήταν μπογιά για να βάψει την βάρκα του και σχοινιά. Του έστειλαν και τιμητική άδεια για να ταξιδεύει δωρεάν με όλα τα ιταλικά επιβατηγά και εμπορικά πλοία. Εδώ είναι δύσκολο να βρούμε την αλήθεια. Από την μια μεριά, έχουμε μια πρακτική (το ψάρεμα με δυναμίτη) που συνεχίζεται ακόμα και σήμερα στην περιοχή. Επίσης, οι πηγές του Δετοράκη είναι σε μεγάλο βαθμό οι απόγονοι του Στάθη Χατζή οπότε ίσως εκείνοι να ήθελαν να αποκρύψουν ότι ο πρόγονός τους ψάρευε με δυναμίτη για να μην σπιλώσουν τη φήμη του. Λογικό ακούγεται λοιπόν το να έγινε πράγματι τέτοια συμφωνία. Από την άλλη μεριά πρέπει να παρατηρήσουμε ότι ο Pipin έχει ήδη αποδειχθεί αρκετά αναξιόπιστος. Τόσο από αυτά τα απείρου κάλλους που έλεγε για το ότι οι δύτες έδεναν την πέτρα στο πόδι τους, όσο και από το πρόσφατο παρελθόν που σχετίζεται με την καριέρα του. Τι να πιστέψει λοιπόν κανείς; Για να μπορέσω να δώσω μια απάντηση στο γρίφο, θα πρέπει να διαβάσω το ημερολόγιο του πλοίου με τα μάτια μου.
Ας σταθούμε όμως για λίγο στο ιστορικό γεγονός γιατί αυτό έχει τελικά σημασία. Στις αρχές του προηγούμενου αιώνα, ένας άνθρωπος ταλαιπωρημένος και βασανισμένος από τον καθημερινό αγώνα για την εξασφάλιση φαγητού για την οικογένειά του, βούτηξε σε απίστευτο για την εποχή βάθος και έδεσε την άγκυρα ενός πλοίου προκειμένου να την ανελκύσουν. Μπορεί η προσπάθειά του να μην έγινε υπό την παρουσία κριτών της AIDA, ούτε να υπάρχουν βίντεο και καταδυτικά computer για να το αποδείξουν. Μπορεί να έπαθε ο Στάθης Χατζής υποξία όταν του ζήτησαν να βουτήξει δεύτερη φορά για να περάσει και δεύτερο συρματόσχοινο στην άγκυρα. Όμως δεν έχει καμία σημασία. Όταν οι Ιταλοί γύρισαν πίσω και διηγήθηκαν αυτά που είδαν, τους πέρασαν για τρελούς. "
πηγή: http://ga-ie.facebook.com/note.php?note_id=419887215033
Θα πρέπει εδώ όμως να σημειώσουμε τους κινδύνους από τέροιου είδους προσπάθειες και πιθανά, τις μόνιμες βλάβες.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου