του Θωμά Κ. Ευθυμίου
Ο Δομοκός, παλιά πόλη με αχανή όσο και σημαίνουσα ιστορία, δεσπόζει στην πολιτιστική, την οικονομική, διοικητική και συγκοινωνιακή ανάπτυξη της ομώνυμης επαρχίας, ως αυτοδύναμο αστικό κέντρο με τις ανέσεις της σύγχρονης ζωής.
Πριν περάσουμε στις λεπτομέρειες, να σας αφηγηθώ μία ενδιαφέρουσα ιστορία, που σχετίζεται άμεσα με την εδώ χειμωνιάτικη εικόνα του προορισμού μας. Πριν πολλά-πολλά χρόνια λοιπόν, μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας από τους Τούρκους, ένας Έλληνας έμπορος βρέθηκε για δουλειές στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί λοιπόν που διαπραγματευόταν με τους εμπόρους, ένας αγάς που άκουσε την κουβέντα, ρώτησε τον Έλληνα από που είναι. Εκείνος του απάντησε από την Αθήνα. Μόλις η συζήτηση προχώρησε, ρώτησε ο αγάς, με ποιόν τρόπο ήρθε στην Κωνσταντινούπολη. Ο Έλληνας έμπορος απάντησε ότι έφτασε εκεί χερσαία. Τότε, έκπληκτος, νοσταλγών, αλλά και απορημένα, ο αγάς τον ρώτησε: «είχε ωρέ αντάρα ο Δομοκός;»…
Όλα έχουν την εξήγησή τους… Αντάρα, στην τοπική διάλεκτο σημαίνει ομίχλη. Ανέκαθεν, η υγρασία του Θεσσαλικού κάμπου, «εκτόνωνε» τα φορτία της υπό μορφή ομίχλης, στο πρώτο φυσικό νότιο ανάγλυφο-ανάχωμα, που είναι η περιοχή του Δομοκού. Έτσι, μπορεί η Θεσσαλία να είναι μέσα στον ήλιο, το ίδιο και η Λαμία, ωστόσο, στον Δομοκό, των μόλις 400 μέτρων υψομέτρου, μπορεί να είσαι σε ακραίες συνθήκες… Έτσι κι εμείς, για μία ακόμα φορά, βρεθήκαμε αντιμέτωποι με ένα κινηματογραφικό τοπίο που δημιουργείται στην πόλη, όταν «κάθεται» η ομίχλη…
Η θέση
Ο Δομοκός είναι χτισμένος σε πανοραμική θέση απ' όπου φαίνεται όλη η πεδιάδα της Αρχαίας Εστιώτιδας και Θεσσαλιώτιδας ως τα Άγραφα και τον Κόζακα, την αρχαία πατρίδα του Ασκληπιού. Στην κορυφή υπάρχει το αρχαίο φράγκικο κάστρο, ενώ στη δυτική πλευρά σώζονται ακόμη τα κυκλώπεια τείχη. Η πόλη είναι αμφιθεατρικά κτισμένη και η περιοχή είχε σημαντική ιστορική και στρατηγική παρουσία στους ελληνιστικούς χρόνους. Κοντά στο Δομοκό βρίσκεται η αποξηραμένη λίμνη της Ξυνιάδας και στη διαδρομή προς τη Λαμία βρίσκεται η Πηγή του Αχιλλέα όπου το 1897 σταμάτησαν οι Τούρκοι και δεν εισήλθαν στη Λαμία.
Η επαρχία του Δομοκού αποτελείται από 36 χωριά και ανέκαθεν ήταν πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, με έδρα Δήμου. Σήμερα, με το «Καποδιστριακό σύστημα» περιλαμβάνει 16 δημοτικά διαμερίσματα. Ο Δομοκός, με πληθυσμό 2.000 κατοίκους περίπου, είναι το κέντρο της εμπορικής ζωής της επαρχίας. Είναι έδρα πολλών τοπικών, περιφερειακών και δημοσίων υπηρεσιών (ειρηνοδικείο, αστυνομία, ταχυδρομείο, εφορία, δημόσιο ταμείο, κ.α.), καθώς επίσης τραπεζών, ενώ υπάρχει και ένα πλήθος καταστημάτων πάσης φύσεως που καλύπτουν τις ανάγκες των κατοίκων, των όμορων κοινοτήτων, αλλά και των διερχομένων. Έχει υγιεινό κλίμα και βόρεια, απέχει από τα Φάρσαλα 25 χιλιόμετρα.
Ο Δομοκός δεν είναι ούτε χειμερινός, ούτε καλοκαιρινός τόπος διακοπών, αλλά αξίζει να τον επισκεφθούμε. Παλιά παραδοσιακά σπίτια, ένα μεσαιωνικό κάστρο χτισμένο στα θεμέλια της αρχαίας ακρόπολης, η εκκλησία της Αγίας Παρασκευής, καλοδιατηρημένα τουρκικά χαμάμ, καταστήματα εμπορίου της ντόπιας παραγωγής τυροκομικών προϊόντων όπως το ονομαστό Κατίκι, μέλι, κρασί ή χειροποίητα ζυμαρικά και γλυκά από τοπικούς παραγωγούς και μια θαυμάσια θέα όλης της Θεσσαλικής πεδιάδας μέχρι τα Μετέωρα, δικαιολογούν την επίσκεψή μας.
Η ιστορία
Ο Δομοκός είναι πολύ παλιά πόλη. Στην αρχαιότητα ονομαζόταν «Θαυμακός». Σύμφωνα με τον Όμηρο, ηγεμόνας τις πόλεως αυτής ήταν ο Θαυμακός πατέρας του Ποίαντος, ο οποίος ως γνωστόν από την μυθολογία άναψε την πυρά με την οποία κάηκε ο Ηρακλής και ως ανταμοιβή πήρε τα ιόβολα (δηλητηριώδη βέλη), τα οποία κληρονόμησε ο γιος του Φιλοκτήτης. Επίσης πάντα σύμφωνα με τον Όμηρο οι πόλεις Θαυμακίοι, Μηθώνη, Μελίβοια και Ολιζώνα αποτελούν την τετράδα των πόλεων του Φιλοκτήτου, ο οποίος έλαβε μέρος με επτά πλοία στην πολιορκία της Τροίας.
Χωριό της επαρχίας Δομοκού, η αρχαία Μελιταία, σε απόσταση 2 χλμ από την οποία βρισκόταν σύμφωνα με τον Θουκυδίδη η πόλη Ελλάς, στην αγορά της οποίας υπάρχει ο τάφος του Έλληνα από τον οποίο έλαβε το όνομα η Ελλάς και ο Έλλην. Επίσης η περιοχή ήταν το «άντρο» του Αχιλλέα και στην Μελιταία βρισκόταν ένα από τα μεγαλύτερα στρατόπεδα των Μυρμιδόνων. Στον σημερινό Δομοκό, σώζονται πελασγικά τείχη.
Κατά τον μεσαίωνα παρουσίασε μεγάλη ακμή και ήταν μια από τις πόλεις που ανήκαν στη γυναίκα του αυτοκράτορα Αλέξιου Γ΄, αυτοκράτειρα Ευφροσύνη. Μετά την κατάληψη του Βυζάντιου από τους Φράγκους και τη διανομή του, ο Δομοκός περιήλθε στην εξουσία του βασιλιά της Θεσσαλονίκης Βονιφάτιου. Το 1393 ο Δομοκός καταλήφθηκε από τους Τούρκους ελευθερώθηκε το 1881 αλλά τον ξαναπήραν το 1897 ύστερα από σφοδρή μάχη, η οποία έγινε κάτω από τις εξής συνθήκες: Ο Ελληνικός στρατός που είχε υποχωρήσει από τα θεσσαλικά σύνορα εγκαταστάθηκε αμυντικά στο οροπέδιο του Δομοκού. Ο Τούρκικος όμως στρατός πέρασε από εκεί ύστερα από πολλές μέρες με σκοπό να κυκλώσει τον Ελληνικό στρατό, πράγμα το οποίο πέτυχε. Οι Έλληνες αμύνονταν με δύναμη αλλά άρχισαν να εξαντλούνται με αποτέλεσμα οι Τούρκοι να τους απωθούν από τις διαβάσεις του όρους Κασιδιάρης και στο τέλος τούς καταδίωξαν σκορπίζοντας τον όλεθρο. Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου πολέμου ο Δομοκός και κατ΄ επέκταση η επαρχία Δομοκού με τα χωριά της έδωσαν ηχηρό παρών στον αγώνα κατά του ναζισμού, φασισμού.
Αξιοθέατα
Όλη η περιοχή είναι γεμάτη από αρχαία ερείπια, ιστορικές μνήμες και εκκλησίες. Η ευρύτερη περιοχή μνημονεύεται από το Στράβωνα, τον Ξενοφώντα κ.ά. Στα αξιοθέατα της πόλης συγκαταλέγεται το αρχαίο τείχος της Δομοκού του 5ου - 4ου αιώνα π.Χ. Επίσης αξιόλογο είναι και το κάστρο όπου υπάρχουν πολλά αρχαία ευρήματα και ερείπια που μαρτυρούν κατοίκηση της περιοχής στο πέρασμα των αιώνων.
Μπορείτε επίσης κατά τη διάρκεια της παραμονής σας στη Δομοκό, να επισκεφθείτε το Μοναστήρι της Παναγίας Ελεούσας, το οποίο χρονολογείται στο 14ο αιώνα μ.Χ. Το 1822 το μοναστήρι πυρπολήθηκε από τον Δράμαλη, αλλά ευτυχώς σώθηκαν αρκετές τοιχογραφίες και θρησκευτικά κειμήλια που φυλάσσονται πλέον στους χώρους της μονής. Επίσης χώροι με όχι εύκολη πρόσβαση, αλλά με θρύλους ανεπτυγμένους γύρω τους, είναι το «Στρογγυλόκαστρο», που χτίσθηκε νότια της πόλης στην τουρκοκρατία και διατηρείται μέχρι σήμερα, αλλά και σε απόσταση κοντινή το «κουδουνιστό πηγάδι». Εκεί σύμφωνα με τοπικούς θρύλους αν πετάξεις ένα νόμισμα η ηχώ που αναπαράγεται είναι εκατονταπλάσια! Μάλιστα πολλοί μιλούν για κρυμμένο θησαυρό, αλλά κανείς δεν το έχει αποδείξει…
Που θα μείνουμε
Στον ξενώνα της Αγίας Παρασκευής, όπου εκτός από την θέα που κόβει ανάσα, τα δωμάτια είναι καινούργια, ευρύχωρα και καθαρά. Με θέρμανση και κλιματισμό όλο τον χρόνο. Θα πρέπει να τηλεφωνήσετε πριν στον εφημέριο Παπα-Νίκο στο τηλ.:22320-22012.
Που θα φάμε
Αξέχαστη θα σας μείνει η εμπειρία αν φάτε στο «Μάτι». Τεράστια δέντρα, παχύς ίσκιος και νόστιμη κουζίνα. Αλλά και σε 2-3 εστιατόρια μέσα στο Δομοκό. Το café-restaurant «Τρούμπουλος» στην κεντρική πλατεία, ετοιμάζει μοναδικούς μεζέδες, αρκεί να πετύχετε σε καλή μέρα τον Κώστα… Ωστόσο σταθερή αξία για «κοψιδοκατάσταση» είναι η ταβέρνα του «Αλή», στην πλατεία, όπου η νεότερη γενιά των Παναραίων –οικογένεια με ξακουστούς κυνηγούς στην περιοχή- συνεχίζουν να ψήνουν τη νοστιμότερη προβατίνα. Τέλος για αρνί στη σούβλα –λουκούμι-, στον «Δήμο» πάνω στην Π.Ε. Οδό και για σουβλάκια στον «Μάγο».
Πως θα πάμε
Οδικώς από Αθήνα, από την Εθνική Οδό Αθηνών-Λαμίας, πριν τη Λαμία ακολουθούμε πορεία προς Δομοκό, παίρνοντας την παλαιά Εθνική προς Θεσσαλονίκη. Η διαδρομή των 35 χιλμ, είναι ευχάριστη, με πολλές στροφές που χρειάζονται προσοχή. Στα μέσα της διαδρομής υπάρχει η ξακουστή Πηγή Αχιλλέα, όπου σύμφωνα με την μυθολογία η Θέτιδα, εμβάπτισε τον Αχιλλέα και λίγο πιο πάνω το θαυματουργό μοναστήρι της Παναγίας Αντίνισας.
.jpeg)
